အိႏၵိယႏုိင္ငံ၊ဘုံေဘျမဳိ့သည္ ျမန္မာႏုိင္ငံမွ ေရာက္ရွိလာေသာဗုဒၶသာသနာႏွင့္ ေရွးပုိင္းႏွစ္မ်ားကပင္ အက်ြမ္း ၀င္ျပီး ျဖစ္ေၾကာင္း သမုိင္းမ်ားအရ သိရွိရပါသည္။ ယခုအခါ ဆရာၾကီးဂုိအင္ကာဟူေသာ ကမၻာေက်ာ္ ကမၼဌာန္း နည္း ျပ ဆရာၾကီးက အထင္အရွားရွိေနျပန္ရာ ဘုံေဘျမဳိ့သည္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ဗုဒၶသာသနာႏွင့္စပ္ဆက္ေန သည္မွာ အတုိင္းထက္အလြန္ဟု ဆုိရေပေတာ့မည္။ ထုိသုိ့ဘုံေဘျမဳိ့တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ဗုဒၶ သာသနာႏွင့္စပ္ဆက္ေနေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားစြာရွိရာ ဤ၌ အရွင္အရိယဓမၼ(ဘုံေဘ)၏ သမုိင္းအက်ဥ္းကုိ ေဖာ္ျပလုိပါသည္။
ဆရာေတာ္၏ ေရွးဦးဘဲြ ့ေတာ္အမည္မွာ အရွင္ဥကၠံသျဖစ္ျပီး ဆရာေတာ္အရွင္ဥကၠ႒မွ အရွင္အရိယဓမၼဟု ဘြဲ့အမည္ေျပာင္းလဲေပးခဲ့သည္။ ျမန္မာဘာသာစကားကို ေကာင္းစြာေျပာဆုိႏုိင္ေသာ အဂၤလိပ္အိႏၵိယ ကျပားျဖစ္ပါသည္။ ရုပ္ရည္အားျဖင့္ အိႏၵိယဘက္သုိ့ ပုိ၍ ႏြယ္သည္ဟု သိရွိရပါသည္။ အိႏၵိယႏုိင္ငံ၊ ဘုံေဘျမဳိ့၊ စိန့္ေဇးဗီးယားေကာလိပ္မွ B.A ဘြဲ ့ကုိ ေအာင္ျမင္ ရရွိခဲ့ပါသည္။ မည္သည့္ႏုိင္ငံသားျဖစ္သည္ကို တိက်စြာ ရွာေဖြ၍ မသိရွိရေသးသျဖင့္ ဤ၌ မေဖာ္ျပႏုိင္ေသးပါ။
အရွင္အရိယဓမၼသည္ ျဖဴးျမဳိ့ေဒသ၌ ရဟန္းျပဳခဲ့သည္ဟု သိရွိရပါသည္။ အရွင္အရိယဓမၼသည္ ေရွးဦးစြာ ေတာင္ငူျမိဳ့၊ ေလာကုတၱရာသိမ္ဦးေက်ာင္းဆရာေတာ္ ဦးကု႑လာဘိ၀ံသထံသို့ ေရာက္ရွိျပီး ထုိဆရာေတာ္၏ေစလႊတ္ခ်က္ျဖင့္ ဆရာေတာ္အရွင္ဥကၠ႒ထံသုိ့ ေရာက္ရွိျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ အရွင္ကု႑လာဘိ၀ံသ-ဟူသည္မွာ ေက်းဇူးရွင္ ဗာရာဏသီဆရာေတာ္ဘုရားၾကီး၏ ဦးၾကီးေတာ္အရင္းျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ရဟန္းေတာ္မ်ားထဲမွ ေလယာဥ္ပ်ံကုိ ပထမဦးဆုံး စီးခြင့္ရရွိေသာေၾကာင့္ ေလယာဥ္ပ်ံ-အရွင္ကု႑လဟု ေက်ာ္ၾကားေတာ္မူသကဲ့သုိ့ ဓမၼကထိကဆရာေတာ္အျဖစ္ ျဖင့္လည္း တုိင္းျပည္တြင္ လူသိထင္ရွားပါသည္။
သိမ္ဦးဆရာေတာ္သည္ ဆရာေတာ္အရွင္ဥကၠ႒ႏွင့္ ေတာင္တြင္းၾကီးျမဳိ့၊ အေရွ့ေျမာက္ဖက္ရွိ ရတနာပင္စည္ေက်ာင္းတြင္ အတူတကြ စာသင္ခဲ့ဖူးသကဲ့သုိ့ ထုိ့အတူ မႏၱေလးျမဳိ့၊ မဟာ၀ိသုဒၶါရုံေက်ာင္းတုိက္တြင္လည္း ဤဆရာေတာ္နွစ္ပါးသည္ ငယ္စဥ္ကပင္ စာသင္ဘက္ျဖစ္သည္ဟု သိရွိရပါသည္။ ျပည္ခရုိင္၊ ၀က္ထီးကန္အနီး ေက်ာက္ကြင္းရြာ၌ ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ခရစ္ယာန္ ဘာသာျပဳိင္ပြဲတြင္ ေလာကုတၱရာသိမ္ဦးဆရာေတာ္ အရွင္ကု႑လသည္ သဘာပတိနာယက အၾကီးအမႈးအျဖစ္ျဖင့္ ပါ၀င္ခဲ့ပါသည္။ စိတ္၀င္စားရန္ေကာင္းသည့္ေနာက္ထပ္ အေၾကာင္းတစ္ခုကား ဆရာေတာ္ အရွင္ဥကၠဌ၏ လူေသလူျဖစ္ ၀ိနိစၦယတြင္ သိမ္ဦးဆရာေတာ္ဘုရား၏တူျဖစ္သူ ဗာရာဏသီဆရာေတာ္ဘုရားက ဥကၠဌအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ေသာအခ်က္ပင္ျဖစ္သည္။
အရွင္အရိယဓမၼသည္ ဆရာေတာ္အရွင္ဥကၠ႒၏ေက်ာင္းတြင္ အဂၤလိပ္စာေပမ်ားကုိ သင္ၾကားေပးရင္း အျခားတဖက္တြင္ ဆရာေတာ္ အရွင္ဥကၠ႒ထံမွ အဘိဓမၼာစာေပမ်ားကုိ ေလ့လာခဲ့ပါသည္။ အရွင္အရိယဓမၼသည္ ခရစ္ယာန္ဘာသာမွ ဗုဒၶဘာသာသုိ့ ကူးေျပာင္းလာေသာဆရာေတာ္ျဖစ္ပါသည္။ ေက်ာက္ကြင္းရြာ၌က်င္းပေသာ ၀ါဒႏွစ္ခုျပဳိင္ပြဲတြင္ အရွင္ဥကၠ႒၏ေနာက္ပါေတာ္အျဖစ္ လုိက္ပါေဆာင္ရြက္ခဲ့ သည္။ အီတာလ်ံဆရာေတာ္ ဦးေလာကနာထ၏ အိႏၵိယသုိ့ ေျခလ်င္ခရီးၾကြသည့္အဖြဲ ့တြင္ ပါ၀င္ခဲ့ေသာ္လည္း အိႏၵိယသုိ့မေရာက္မီ လမ္းခုလတ္၌ပင္ ဆရာေတာ္အရွင္ဥကၠ႒၏ေျခရင္းသုိ့ ျပန္လည္ ၾကြေရာက္လာခဲ့သည္။
အိႏၵိယႏုိင္ငံ၊ ဘုံေဘျမဳိ့၊ ဗုဒၶဘာသာအသင္းကုိ တည္ေထာင္သူလည္းျဖစ္ျပီး ဥကၠ႒လည္းျဖစ္ေသာ ေဒါက္တာနာယားသည္ ၄င္းတုိ့တည္ေဆာက္လႈဒါန္းထားေသာ ဗုဒၶ၀ိဟာရေက်ာင္း၌ ေက်ာင္းထုိင္သီတင္းသုံးရန္ ဆရာေတာ္အရွင္ဥကၠ႒အား ပင့္ေလွ်ာက္ခဲ့ပါသည္။ ဆရာေတာ္အရွင္ဥကၠ႒သည္ အရွင္အရိယဓမၼအား ဘုံေဘျမိဳ့၊ ဗုဒၶ၀ိဟာရေက်ာင္းသုိ့ ကုိယ္စားအျဖစ္ သီတင္းသုံးေစခဲ့ပါသည္။ အရွင္အရိယဓမၼသည္ အိႏၵိယႏုိင္ငံ၊ ဘုံေဘျမဳိ့၊ ဗုဒၶ၀ိဟာရေက်ာင္းတြင္ (၂)ႏွစ္ခန့္ သီတင္းသုံး၍ ၁၉၃၈-ခုႏွစ္တြင္ အရွင္ဥကၠ႒၏ေျခေတာ္ရင္းသုိ့ ျပန္လည္ေရာက္ရွိခဲ့ပါသည္။ ဘုံေဘျမဳိ့၌ သီးတင္းသုံးစဥ္ကာလ ေဒါက္တာအမ္ေဘဒကာအစရွိေသာ ပညာရွင္မ်ား၊ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ ကုန္သည္ပြဲစားမ်ား၏ ခက္ခဲနက္နဲေသာ ေမးခြန္းမ်ားကို ရွင္းလင္းျပတ္သားစြာ ေျဖဆုိေပးႏုိင္ခဲ့ပါသည္။ ထုိေမးခြန္းမ်ားႏွင့္ အေျဖမ်ားကုိ ျမန္မာျပည္တြင္ ဗုဒၶ၀ါဒျပႆနာမ်ားဟူေသာအမည္ျဖင့္ စာအုပ္ထုတ္ေ၀ထားပါသည္။
ဤ၌ ေဒါက္တာအမ္ေဘဒကာ(Dr ambedkar)ဟူသည္ ဇာတ္နိမ့္မ်ားအား ဗုဒၶဘာသာသုိ့ ေျပာင္းလဲေစခဲ့ေသာ အိႏၵိယဗုဒၶဘာသာတုိ့၏ ဖခင္ၾကီးျဖစ္ေပသည္။ ေဒါက္တာအမ္ေဘဒကာႏွင့္တကြ ဇာတ္နိမ့္မ်ားသည္ ျမန္မာႏုိင္ငံသား ရခုိင္းဖြား ဆရာေတာ္ၾကီးဦးစႏၵာမဏိ (ကုသိနာရုံဆရာေတာ္)ထံမွ ဗုဒၶဘာသာအျဖစ္ ခံယူၾကျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ထုိဗုဒၶဘာသာခံယူပြဲကုိ နာဂပူရ္ျမဳိ့တြင္ က်င္းပရာ ထုိဗုဒၶဘာသာခံယူသည့္ေနရာကုိ အထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ ေစတီေတာ္ တည္ထားကုိးကြယ္ထား ပါသည္။ အိႏၵိယႏုိင္ငံတစ္ခုလုံးတြင္ ဗုဒၶဘာသာအမ်ားဆုံးေနရာသည္ နာဂပူရ္ေဒသျဖစ္သည္ဟု သိရွိရပါသည္။ စာေရးသူတုိ့ေရာက္ရွိသြားေသာ အခ်ိန္တြင္ မုိးကုတ္ကမၼဌာန္းနည္းျဖင့္ ၀ိပႆနာကမၼ႒ာန္းကုိသင္ၾကားျပသေနေသာ ဆရာေတာ္သီတင္းသုံးသည့္ ျမန္မာေက်ာင္းတစ္ေက်ာင္း ရွိပါသည္။ ထုိ့အျပင္ အျခားေသာ အိႏၵိယရဟန္းေတာ္မ်ားသီတင္းသုံးေသာေက်ာင္းမ်ားလည္း အမ်ားအျပားရွိပါသည္။ အိႏၵိယႏုိင္ငံ၏ အလည္တည့္တည့္ဗဟုိက်ေသာဌာနသည္ နာဂပူရ္ျမဳိ့ ျဖစ္ေၾကာင္းကုိ ထုိျမဳိ့တြင္ အမွတ္အသားသေကၤတျဖင့္ ျပသထားပါသည္။
ထုိင္းႏုိင္ငံသားမ်ားသည္ ထုိင္းဘုရင့္ပုံေတာ္ကုိ ဘုရားစင္မ်ားေရွ့တြင္ ရုိေသးေလးစားအျမတ္တႏုိးထားရွိၾကသကဲ့သို အိႏၵိယဇာတ္နိမ့္မွ ၀င္ေရာက္လာေသာ ဗုဒၶဘာသာအမ်ားစုသည္ ဘုရားစင္မ်ားေရွ့တြင္ ေဒါက္တာအမ္ေဘဒကာ၏ ဓာတ္ပုံ ပန္းခ်ီ ပန္းပု စသည္ပုံမ်ားကုိ အျမတ္တႏုိးထားရွိၾကပါသည္။ ထုိဗုဒၶဘာသာခံယူပြဲကုိ (၁၉၅၆ )ခုနွစ္၊ သာသနာေတာ္ (၂၅၀၀)ျပည့္တြင္ က်င္းပျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ သို့ျဖစ္၍ ထုိဗုဒၶဘာသာခံယူပြဲမက်င္းပမီ အရွင္အရိယဓမၼသည္ အိႏၵိယႏုိင္ငံ၊ ဘုံေဘျမဳိ့၌ သီတင္းသုံးခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။
ထုိ့ေနာက္ အရွင္အရိယဓမၼသည္ အေမရိကန္ႏုိင္ငံတြင္ သာသနာျပဳလုိသျဖင့္ ထုိစဥ္ကအေမရိကန္ သမၼတျဖစ္ေသာ သမၼတ ရုစဘဲ့လ္ထ္ထံသုိ့ သာသနာျပဳခြင့္ေပးပါရန္ စာတစ္ေစာင္ေရးသား၍ေပးပုိ့ခဲ့ပါသည္။ အေမရိကန္သမၼတထံမွ သာသနာျပဳရန္ ခြင့္ျပဳခ်က္ အေၾကာင္းျပန္စာရရွိသျဖင့္ အေမရိကန္သုိ့ သာသနာျပဳၾကြရန္ ဆုံးျဖတ္ခဲ့ပါသည္။ ရန္ကုန္ျမဳိ့၊ ဗုဒၶဘာသာအသင္းမွ ေထာက္ပံ့ေသာခရီးစရိတ္ျဖင့္ အေမရိကန္သုိ့ ၾကြေရာက္ေတာ္မူပါသည္။ ဆရာေတာ္အရွင္အရိယဓမၼ(ဘုံေဘ)သည္ မကၠဆီကုိႏုိင္ငံတြင္ ပ်ံလြန္ေတာ္မူသည္ဟု သိရွိရပါသည္။ သုိ့ျဖစ္ ဤ၌ ဆရာေတာ္အရွင္အရိဓမၼ(ဘုံေဘ)၏ ဘ၀အတၳဳပၸတ္ကုိ အဆုံးသတ္ပါသည္။