တစ္ခါတေလမွာ ကုိယ္က်ဴးလြန္ထားတဲ့ ျပစ္မႈအတြက္ သူက ကိုယ့္ကုိ ျပစ္ဒဏ္ေပးတယ္။ တစ္ခါတေလေတာ့ သူက်ဴးလြန္ထားတဲ့ အမႈအတြက္ ကုိယ့္က သူ့ကုိ ျပစ္ဒဏ္ေပးတယ္။ အခ်ဳိ့အခ်ိန္မ်ားမွာ ႏွစ္ဦးသားက်ဴးလြန္မိတဲ့ အျပစ္အတြက္ သူ့က ကုိယ့္ကုိ ျပစ္ဒဏ္ေပးသလုိ ကိုယ္ကလည္း သူ့ကုိ ျပစ္ဒဏ္ေပးမိရက္သား ျပဳိင္တူ ျဖစ္ေနတတ္တယ္။ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားအခ်ိန္မွာေတာ့ ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ က်ဴးလြန္ျပီးတဲ့ အဲဒီျပစ္မႈအတြက္ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ျပန္လည္လုိ့ ျပစ္ဒဏ္ေပးမိေနတာက မ်ားလုိ့ေနတယ္။
အျပစ္ဒဏ္ဆုိတာက တကယ္ေတာ့လဲ ေက်နပ္ႏွစ္သက္စရာေကာင္းတဲ့ စကားလုံးေတာ့ မဟုတ္ပါ။ သူသူ ကုိယ္ကုိယ္ က်ဴးလြန္ထားတဲ့ အျပစ္ေတြ ရွိလုိ့ ဒဏ္ဆုိတာ ရွိလာတာပါ။ အဲဒီအျပစ္ေတြဟာ အျပဳအမူ အေျပာအဆုိ စိတ္ႏွလုံးထားေတြကုိ အေၾကာင္းျပဳျပီး ရံခါမွာ သိသိနဲ့ က်ဴးလြန္မိလုိ့၊ ရံခါမ်ားမွာေတာ့ မသိမုိက္မဲစြာ က်ဴးလြန္မိလုိ့ ရရွိၾကရတာပါ။
ေလာကမွာ မျဖစ္သင့္တာ၊ မလုပ္သင့္တာ၊ မေျပာသင့္တာ၊ မၾကံသင့္တာေတြကုိ မလုပ္မိဖုိ့၊ မေျပာမိဖုိ့၊ မၾကံမိဖုိ့အတြက္ ကန့္သတ္ထားတဲ့နယ္ေျမ တားျမစ္ထားတဲ့ ဥပေဒေတြ ရွိပါတယ္။ ဒီလုိတားျမစ္ထားတာ ကန့္သတ္ထားတာမွာလဲ လူေတြကတားျမစ္ထားတာ သဘာ၀တရားက တားျမစ္ထားတာရယ္လုိ့ ကြဲျပားေသးတာပါ။ လူေတြ တားျမစ္ထားတဲ့အရာကုိ ေဖာက္ဖ်က္ယင္ လူ့ဥပေဒကုိ က်ဴးလြန္တာပဲလုိ့ ဆုိရမွာပါ။ သဘာ၀ေလာကရဲ့ ကန့္သတ္ထားတယ္ နယ္ေျမေတြကုိ တရားမ၀င္ ၀င္ေရာက္ျခင္းက်ေတာ့ သဘာ၀ေလာကရဲ့ ဥပေဒကုိ က်ဴးလြန္တာပါ။
ဒီေနရာမွာ အျပစ္ဆုိတာက က်ဴးလြန္ထားတဲ့အရာ။ အဲဒီလုိက်ဴးလြန္ထားတဲ့အတြက္ က်ဴးလြန္သူမွာ ရရွိလာတာက အျပစ္။ ဒဏ္ဆုိတာၾကေတာ့ အဲဒီရွိေနျပီးျဖစ္တဲ့ အျပစ္အတြက္ သက္ေရာက္လာမယ့္ အက်ဳိးတရားပါ။ တကယ္ေတာ့ လူသားေတြဟာ က်ဴးလြန္ဖုိ့ ၀န္မေလးၾကသလုိ က်ဴးလြန္ျပီးလုိ့ ရရွိလာမဲ့ အျပစ္ကုိလဲ ေၾကာက္ၾကပါတယ္လုိ့ ေျပာဖုိ့ခက္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီအျပစ္အတြက္ တန္ျပန္သက္ေရာက္လာမယ့္ ဒဏ္ကုိေတာ့ တကယ္ေၾကာက္ၾကတာပါ။ ဒဏ္ေပးခံရျခင္း ဒါမွမဟုတ္ ဒဏ္ထမ္းေဆာင္ရျခင္းဆုိတာက်ေတာ့ က်ဴးလြန္ထားတဲ့အျပစ္အတြက္ သူနဲ့ညီမွ်တဲ့အရာနဲ့ ဖလွယ္ခုိင္းလုိက္တာပါ။ အစားထုိးလုိက္တာပါ။ ကုစားခုိင္းလုိက္တယ္ ဆုိယင္လည္း မွားမယ္မဟုတ္ပါ။
အျပစ္ဆုိတာက အမ်ဳိးမ်ဳိးရွိမွာပါ။ အခ်ဳိ့က ႏုိင္ငံေတာ္ရဲ့ စည္းမ်ဥ္းဥပေဒေတြကုိ ေဖာက္ဖ်က္မိလုိ့၊ အခ်ဳိ့က ကုမၼဏီကခ်မွတ္ထားတဲ့ ဥပေဒေတြကုိ ခ်ဳိးေဖာက္မိလုိ့၊ အခ်ဳိ့က ေက်ာင္းစည္းကမ္းေတြ ခ်ဳိးေဖာက္မိလုိ့၊ အခ်ဳိ့က မိသားစုက ခ်မွတ္ထားတဲ့ အရာေတြ မလုိက္နာမိလုိ့၊ အခ်ဳိ့က လင္မယားအခ်င္းခ်င္း သစၥာထားတာေတြ ေဖာက္ဖ်က္မိလုိ့၊ အခ်ဳိ့က သူငယ္ခ်င္းအခ်င္းခ်င္း ကတိတည္ထားတာေတြ ကတိမတည္မိလုိ့ စသျဖင့္ အျပစ္အမ်ဳိးအစားေတြက မ်ားစြာပါ။ ဒါေတြကုိေတာ့ လူသားေတြ ခ်မွတ္ထားတဲ့ ဥပေဒကုိ အေၾကာင္းျပဳျပီး ရရွိလာတဲ့ အျပစ္ေတြလုိ့ ဆုိရမွာပါ။ ပတ္၀န္းက်င္ေၾကာင့္ ရရွိလာတဲ့အျပစ္လုိ့လဲ ဆုိႏုိင္မွာပါ။
မိမိကုိယ္ကုိ အေၾကာင္းျပဳျပီး ရရွိလာတဲ့အျပစ္က အဲသလုိ မဟုတ္ျပန္။ အခ်ဳိ့ အစားအစာေတြကုိ မစားဖုိ့ သတ္ မွတ္ထားပါလ်က္ စားခဲ့မိလုိ့၊ အခ်ဳိ့ ေသာက္ခ်င္စရာေတြကုိ ေရွာင္ရွားၾကဖုိ့ ပိတ္ပင္ထားပါလွ်က္ ေသာက္ခဲ့မိလုိ၊ အခ်ဳိ့အခ်ိန္မွာ ေရခ်ဳိးျခင္းကုိ ဂရုစုိက္ဖုိ့ သတိေပးေနပါလ်ွက္ ေရခ်ဳိးခဲ့မိလုိ့ စသျဖင့္ ဒီေနရာမွာလဲ အျပစ္ေတြ အမ်ားသားပါ။ ဒါေတြကေတာ့ ခႏၶာကုိယ္က ခ်မွတ္ထားတဲ့ဥပေဒသကုိ အေၾကာင္းျပဳျပီး ရရွိလာတဲ့ အျပစ္ေတြပါ။ ဒါသည္ပင္ သဘာ၀အရ လက္ခံထားႏုိင္တဲ့အဆင့္ကုိ ေက်ာ္လြန္မိလုိ့ ရရွိလာတဲ့ အျပစ္ဆုိလဲ မွားမယ္မဟုတ္ပါ။
စိတ္ကုိ အေၾကာင္းျပဳျပီး ရရွိလာႏုိင္တဲ့ အျပစ္ကုိေတာ့ တစ္ဦးတစ္ေယာက္က တစ္ၾကိမ္တစ္ခါမွာသာ က်ဴးလြန္ ၾကတာမဟုတ္ေတာ့ဘဲ သာမန္လူသားတုိင္းက အၾကိမ္မ်ားစြာ က်ဴးလြန္ၾကတယ္လုိ့ ဆုိရမွာပါ။ အခ်ဳိ့က ရသင့္တာထက္ ေတာင္းတမိလုိ့၊ အခ်ဳိ့က ခ်ဳပ္တည္းထားရမွာကုိ တုံ့ျပန္မိလုိ့၊ အခ်ဳိ့က ဘာလုပ္ရမယ္ဆုိတာ ေတြေ၀ေနမိလုိ့။ ေနာက္ထပ္ ဆင့္ပြားၾကည့္မယ္ဆုိယင္ အခ်ဳိ့မွာက ငါမွငါဆုိတာကုိ ႏွိမ့္ခ်ထားသင့္ပါလ်က္ ေထာင္လႊားမိလုိ့၊ အခ်ဳိ့က သူတစ္ပါးခ်မ္းသာတာ ၀မ္းသာရမယ့္အစား မနာလုိျဖစ္မိလုိ့၊ အခ်ဳိ့က ကုိယ္ပုိင္တဲ့ အရာေတြ ခြဲေ၀မ်ွတရမယ့္အစား ႏွေျမာ၀န္တုိမိလုိ့ အဲဒီလုိ အျပစ္ကအမ်ဳိးမ်ဳိးပါ။ ဒါက စိတ္ကုိ အေၾကာင္းျပဳျပီးလုိ့ ရရွိလာတဲ့ အျပစ္ေတြပါ။ ဒီေနရာမွာ ရွိသင့္တာ ရသင့္တာထက္ ပိုလြန္လာ ျပင္းထန္လာျပီဆုိယင္ အဲဒီပုိလြန္ျခင္းသည္ က်ဴးလြန္ျခင္းပါ။ လက္ခံထားႏုိင္တဲ့ေဘာင္ကုိ ေက်ာ္လြန္လာျခင္းဟာ က်ဴးလြန္တာပါ။ အဲဒီက်ဴးလြန္ျခင္းနဲ့ ကပ္လုိ့ပါလာတာက အျပစ္ပါ။ ဒါကုိ သဘာ၀ဥပေဒသကုိ ေဖာက္ဖ်က္လုိ့ ရရွိလာတဲ့ အျပစ္ လုိ့လဲဆုိႏုိင္မွာပါ။
ဒီေတာ့ ပတ္၀န္းက်င္ကုိအေၾကာင္းျပဳျပီး ျဖစ္လာရတဲ့ အဲဒီအျပစ္ေတြအတြက္ ျပန္လည္ေပးေဆာင္ရမယ့္ ဒဏ္ ေတြကလည္း အမ်ဳိးမ်ဳိးရွိႏုိင္မွာပါ။ ေထာင္ခ်ခံရႏုိင္ျခင္း၊ ကုမၼဏီက ထြက္ေပးရႏုိင္ျခင္း၊ ေက်ာင္းက အထုတ္ခံရႏုိင္ျခင္း၊ လင္မယား အခ်င္းခ်င္း ကြဲႏုိင္ျခင္း၊ သူငယ္ခ်င္းအခ်င္းခ်င္း မိတ္ပ်က္ႏုိင္ျခင္း-စသျဖင့္ပါ။ က်န္းမာေရး ထိခုိက္ႏုိင္ျခင္း၊ အသက္တုိေစႏုိင္ျခင္း- စသျဖင့္ကေတာ့ မိမိကုိယ္ကုိယ္အေၾကာင္းျပဳျပီး ျဖစ္လာရတဲ့ အျပစ္အတြက္ ရုပ္ခႏၶာကုိယ္က ျပန္လည္ေပးေဆာင္လုိက္ရတဲ့ ဒဏ္ေတြပါ။
စိတ္ကုိ အေၾကာင္းျပဳျပီး ျဖစ္လာရတဲ့ အျပစ္ေတြအတြက္ ျပန္လည္ေပးေဆာင္ရမယ့္ ဒဏ္ေတြက်ေတာ့ - ႏွလုံးသား ပူေလာင္ေနႏုိင္တယ္။ မ်က္ႏွာေတြ နီျမန္းေနႏုိင္တယ္။ မႈိင္ေတြ ေနႏုိင္တယ္။ ဒီလုိပါပဲ ရုပ္ဆင္းအဂၤါ မလွပေတာ့ျခင္း၊ အသားအေရေတြ ႏုးည့ံသိမ္ေမြ့မႈ မရွိေတာ့ျခင္း၊ ဣေျႏၵေတြ ၾကည္လင္မႈ မရွိေတာ့ျခင္း၊ ေတြ့ျမင္ရသူေတြမွာ ခ်စ္ခင္ျမတ္ႏုိးလုိစိတ္ နည္းပါးလာျခင္း စသျဖင့္ပါ။ ဒါကုိ တစ္ခုခ်င္းခြဲထုတ္ဖုိ့ကေတာ့ လြယ္ကူမယ္မထင္။ ႏွလုံးသားရဲ့ တံခါးေပါက္ဟာ မ်က္လုံးလုိ့ ဆုိၾကေပမယ့္ စိတ္ႏွလုံးသားအားလုံးရဲ့ တံခါးေပါက္မ်ားကေတာ့ ရုပ္ပုိင္းဆုိင္ရာ တစ္ခုလုံးလုိ့ ဆုိရမွာပါ။ ဒါ့ေၾကာင့္လဲ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာမွာ ျဖစ္ပ်က္ေနတာေတြဟာ ရုပ္ခႏၶာမွာ လာေရာက္ျပီး ထင္ဟပ္ေနျခင္းပါ။ ဒါေတြက စိတ္ရဲ့က်ဴးလြန္ထားတဲ့ အျပစ္ေတြအတြက္ ရုပ္က အသြင္အမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ့ ဒဏ္ေတြကုိ ထမ္းေဆာင္ေပးေနရတာပါ။
ဒါနဲ့စပ္ဆက္လုိ့ သတိရမိတာက “သေဗၺ တသႏၱိ ဒ႑ႆ” ဆုိတဲ့ စကားေလးပါ။ ဒီရဲ့အဓိပၸါယ္က သတၱ၀ါအမ်ားဟာ ဒဏ္ကုိ ထိတ္လန့္ေၾကာက္ရြ ံ့ၾကတယ္-ဆုိတာပါ။ ဆုိလုိတာက ကုိယ္ကုိယ္တုိင္ေရာ ကုိယ္ပတ္၀န္းက်င္မွာပါ သက္ရွိအားလုံးဟာ ဒဏ္ေတြ အေပးခံရမွာကုိ ေၾကာက္လန့္ၾကပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ သက္ရွိအားလုံးဟာ ဘ၀ကုိ ဒဏ္ကင္းစြာျဖင့္ပဲ ျဖတ္သန္းခ်င္ၾကမွာပါ။ ဒါေပမယ့္ ဒဏ္ေတြက လုံး၀ကင္းလြတ္ျပီး ဘ၀ကုိ ေက်နပ္ႏွစ္သက္စြာ ေလွ်ာက္လွမ္းႏုိင္ဖုိ့ ဆုိတာကေတာ့ အခက္သားေနမွာပါ။ ဒီပါဠိေတာ္ေလးကုိ ရုိးရုိးေလး ဖတ္သြားမယ္ဆုိယင္ေတာ့ ရုိးစင္းတယ္လုိ့ ထင္ရေပမယ့္ အဲဒီကေပးလားတဲ့ ဒဏ္ဆုိတာက အမ်ားသားပါ။
ျပန္လည္ထမ္းေဆာင္ရမယ့္ ဒဏ္မ်ားစြာထဲကမွ လူသားေတြ ခ်မွတ္ထားတဲ့ ဥပေဒကုိ အေၾကာင္းျပဳျပီး ရရွိလာတဲ့ အျပစ္ေတြ၊ ခႏၶာကုိယ္က ခ်မွတ္ထားတဲ့ဥပေဒသကုိ အေၾကာင္းျပဳျပီး ရရွိလာတဲ့ အျပစ္ေတြ အဲဒီအတြက္ ထမ္းေဆာင္ရမယ့္ဒဏ္ေတြကုိ နည္းအမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ့ ေရွာင္ရွားႏုိင္ေပမယ့္ စိတ္ကုိ အေၾကာင္းျပဳျပီးလုိ့ ရရွိလာတဲ့ အျပစ္ေတြအတြက္ ထမ္းေဆာင္ရမယ့္ ဒဏ္ေတြကုိေတာ့ ေရွာင္ရွားႏုိင္ဖုိ့ လြယ္ကူမယ္ မဟုတ္ပါ။ စိတ္ကုိ အေၾကာင္းျပဳျပီးလုိ့ ရရွိလာတဲ့ အျပစ္နဲ့ အဲဒီအတြက္ ထမ္းေဆာင္ေပးရမယ့္ဒဏ္ဟာ အလြန္လ်င္ျမန္လြန္းေနတဲ့အတြက္ လက္ျဖစ္တတြတ္ မ်က္စိတမွိတ္အတြင္းမွာပဲ အျပစ္နဲ့အတူ ထမ္းေဆာင္ရမယ့္ဒဏ္ကလဲ ကပ္လုိ့ ပါျပီးသား ျဖစ္ေနလုိ့ပါ။ ဆုိလုိတာကေတာ့ စိတ္ကနယ္ပယ္တစ္ခုကုိ က်ဴးလြန္လုိက္တဲ့ အခုိက္အတံ့မွာပဲ ခဏခ်က္ခ်င္းဆုိသလုိ ဒဏ္ကလည္း ထမ္းေဆာင္ေနရေတာ့တာပါ။
စိတ္ကုိ အေၾကာင္းျပဳျပီးလုိ့ ရရွိလာတဲ့ အျပစ္ေတြအတြက္ ထမ္းေဆာင္ရတဲ့ဒဏ္ေတြဟာ ပတ္၀န္းက်င္ သူတစ္ပါးက ခုိင္းေစတာမဟုတ္ေတာ့ဘဲ စိတ္ကုိယ္တုိင္ကပဲ ျပန္လည္ထမ္းေဆာင္ေစတာပါ။ စိတ္ကုိ အေၾကာင္းျပဳျပီးလုိ့ ရရွိလာတဲ့ အျပစ္ေတြဟာ ပတ္၀န္းက်င္ဆုိတဲ့ အာရုံေတြေပၚမွာ အေၾကာင္းခံပါတယ္လုိ့ ဆုိပါေစဦး တကယ္ေတာ့ ရွိသင့္တာ ရသင့္တာထက္ ပုိမုိလြန္ကဲလာ ျပင္းထန္လာတဲ့ အဲဒီစိတ္ေတြဟာ အျခားသူတစ္ပါးထံမွာ ပတ္၀န္းက်င္ဆီမွာ ရွိတာမဟုတ္ဘဲ လြန္ကဲေစသူ ျပင္းထန္ေစသူရဲ့ သႏၱာန္မွာပဲ ရွိေနလုိ့ပါ။
“ အာတုရကာယႆ ေမ သေတာ အနာတုရံ စိတၱံ ဘ၀ိႆတိ = ရုပ္သာနာက်င္ေစ၊ စိတ္မနာက်င္ေစနဲ့”ဒါက ျမတ္ဗုဒၶ မိန့္ခဲ့တာပါ။ ဆုိလုိတာက ရုပ္ပုိင္းဆုိင္ရာ ျပစ္ဒဏ္ခတ္ျခင္း ခံယင္ခံရပါေစ၊ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာကုိေတာ့ ျပစ္ဒဏ္ခတ္ျခင္း မခံရမိပါေစနဲ့-လုိ့ မိန့္ဆုိ သတိေပးလုိက္တာပါ။ တကယ္ေတာ့လဲ ဒီစာသားေလးဟာ အဓိပၸါယ္ေတြ ျပည့္၀ေနသေလာက္ အႏွစ္သာရေတြ ရွိေနသေလာက္ လုိက္နာက်င့္သုံးဖုိ့ကေတာ့ ခက္ေနဦးမွာပါ။
အေၾကာင္းက ရုပ္ခႏၶာကုိယ္အတၱေဘာ ရွိေနသမွ် ကိုယ္နဲ့အတူ ဒြန္တြဲျပီးပါေနမွာက စိတ္ေစတသိက္ေတြ ျဖစ္ေနလုိ့ပါ။ အဲဒီစိတ္ေစတသိက္ေတြ ရွိေနသမွ် အဲဒါေတြနဲ့အတူ ရွင္သန္ရပ္တည္ေနတဲ့ ရုပ္ပုိင္းဆုိင္ရာကလည္း စိတ္ေစတသိက္ေတြက က်ဴးလြန္းထားတဲ့ အျပစ္အတြက္ မလြဲမေသြ ဒဏ္ကုိ ထမ္းေဆာင္ေပးေနရဦးမွာပါ။ ကုိယ့္စိတ္က ကုိယ့္ကုိ ျပန္ေပးတဲ့ ဒါမွမဟုတ္ ကိုယ့္ကုိယ္တုိင္ က်ဴးလြန္တဲ့ အျပစ္ေတြက အခ်ိန္နဲ့အမ်ွဆုိေတာ့ ထမ္းေဆာင္ရမယ့္ဒဏ္ေတြကလဲ အခ်ိန္နဲ့အမ်ွပါ။
ဒီအျပစ္ဒဏ္ေတြကုိ ေ၀းကြာေအာင္ ေရွာင္ရွားဖုိ့နဲ့ လြတ္ကင္းဖုိ့ဆုိတာကေတာ့ သူ့အဆင့္နဲ့သူ ရွိေနမွာပါ။ အတၱာနံ ဥပမံ ကတြာ၊ န ဟေနယ် န ဃာတေယ = မိမိကုိယ္ကုိယ္ ဥပမာျပဳ၍ မညွင္းဆဲပါနဲ့ မသတ္ျဖတ္ပါနဲ့-ဆုိတဲ့ စကားေလးကုိ လုိက္နာက်င့္သုံးဖုိ့ ျမတ္ဗုဒၶက မိန့္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ဒီစာသားေလးကုိပဲ မူတည္ျပီးလုိ့ ေျပာၾကည့္ခ်င္ပါတယ္။
ေလာကမွာ အခ်စ္ဆုံးဆုိတာ ဘုရားစကားေတာ္မ်ားအလုိအရ မိမိသည္သာလ်င္ ျဖစ္ပါတယ္။ မိမိကုိယ္ကုိယ္ ခ်စ္တဲ့ ပုဂၢဳိလ္တစ္ေယာက္အတြက္ မိမိအက်ဳိးစီးပြါးကုိ လုိလားမွာပါ။ မိမိကုိယ္ကုိယ္ သနားငဲ့ညွာမွာပါ။ မိမိကုိယ္ကုိယ္ခ်စ္တဲ့အတြက္ ေဘးရန္ေတြကုိ လုိလားမွာမဟုတ္ပါဘူး။ စိတ္ဆင္းရဲျခင္းဆုိတဲ့ အရာေတြကလည္း ကင္းေ၀းခ်င္မွာပါ။ ကိုယ့္ကုိယ္ကုိ ေက်နပ္ႏွစ္သက္စြာျဖင့္ပဲ ဘ၀လမ္းခရီးကုိ ေလွ်ာက္လွမ္းခ်င္ၾကမွာပါ။ ဒီေတာ့ ကိုယ့္ကုိယ္ကုိ ခ်စ္ႏုိင္ ျမတ္ႏုိးႏုိင္ ၾကင္နာယုယႏုိင္ယင္ အျခားသူတစ္ပါးကုိေကာ ဘယ္လုိထည့္သြင္း စဥ္းစားမလဲ ဆုိတာပါ။
သတၱ၀ါမ်ားရဲ့ အက်ဳိးစီးပြါးကုိလုိလားျခင္း ေမတၱာ၊ သတၱ၀ါတုိ့ကို ၾကင္နာယုယေဖးမျခင္း ကရုဏာ၊ သတၱ၀ါအမ်ား ၾကီးပြါးခ်မ္းသာတာကုိ ၀မ္းေျမာက္ျခင္း မုဒိတာ၊ သတၱ၀ါမ်ားအေပၚ ဘက္မလုိက္ဘဲ အညီအမွ်အားျဖင့္ ရႈ့ၾကည့္တတ္ျခင္း ဥေပကၡာဆုိတဲ့ တရားေတြ ကိန္းေနတဲ့ပုဂၢဳိလ္မ်ားဟာ တမလြန္ဘ၀ ရွိျခင္း, မရွိျခင္း၊ ကုသုိလ္, အကုသုိလ္တုိ့ရဲ့ အက်ဳိးရင္းအက်ဳိးဆက္ ရွိျခင္း, မရွိျခင္း၊ မေကာင္းမႈျပဳေသာ္လည္း ျပဳသည္ မည္ျခင္း, မမည္ျခင္း-တုိ့နဲ့ သက္ဆုိင္မႈမရွိေတာ့ဘဲ ယခုလက္ရွိဘ၀မွာ မိမိကုိယ္ကုိယ္ ေက်နပ္ႏွစ္သက္မႈေတြ ရရွိေနမွာ ျဖစ္ပါတယ္-လုိ့ ျမတ္ဗုဒၶက ကာလာမသုတ္ေတာ္မွာ မိန့္ၾကားထားပါတယ္။
မိမိႏွင့္အျခားသူကုိ ထပ္တူျပဳႏုိင္ဖုိ့ဆုိတာမွာေတာ့ ေမတၱာအစရွိတာေတြ ကိန္းေအာင္းေနဖုိ့ လုိအပ္ေနမွာပါ။ ေမတၱာစတာေတြ ကိန္းေနတဲ့ပုဂၢဳိလ္မွသာ အျခားသူမ်ားကုိ မိမိနဲ့ ထပ္တူျပဳႏုိင္တဲ့ အစြမ္းသတၱိ ရွိမွာပါ။ အဲဒီရဲ့ အျပန္အားျဖင့္ေတာ့ ေမတၱာစတာေတြ မကိန္းေအာင္းတဲ့သူဟာ ထပ္တူ မျပဳႏုိင္ဘူး ဆုိတာပါ။ အျခားသူမ်ားကုိ မိမိနဲ့ထပ္တူျပဳျခင္းဆုိတာက ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ စာနာနားလည္ေပးႏုိင္သလုိ အျခားသူကုိလဲ စာနာနားလည္ေပးပါလုိ့ ဆုိလုိတာပါ။ ဒါကုိပဲ “ကုိယ္ခ်င္းစာ နားလည္ေပးပါ”လုိ့ အမ်ားသူငါက ေျပာဆုိၾကတာပါ။ “ကိုယ္ခ်င္းစာ နားလည္ေပးပါ”လုိ့ ေျပာဆုိျခင္းသည္ပင္ ေမတၱာစတာေတြ ႏွလုံးသားထဲမွာ တည္ထားေပးပါလုိ့ ေတာင္းဆုိထားျခင္းပဲ မဟုတ္ပါလား။
စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာအရ ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ခံရျခင္းမွ ကင္းေ၀းေနသူေတြဟာ တကယ္ေတာ့ အျပစ္ကုိ ဖန္တီးလာေစႏုိင္ ရရွိလာေစႏုိင္တဲ့ က်ဴးလြန္တတ္တဲ့ အျခားစိတ္ေစတသိက္ေတြအစား သူတုိ့ရဲ့သႏၱာန္မွာ ေမတၱာစတဲ့ အခ်က္ေလးခ်က္ကုိ အစားထုိး ထည့္သြင္းထားႏုိင္သူမ်ားပါဟု……………