“ ငါဘုရား ရပ္ေနတယ္။ ဒါေပမယ့္ သြားေနသူက ခ်စ္သားပါ” ဒါေလးကေတာ့ ျမတ္ဗုဒၶက အဂၤုလိမာ လကုိ ေျပာဆုိတဲ့စကားေလးပါ။
ဒီလုိပါ။ ၾကားခဲ့ဘူးျပီး ျဖစ္ၾကတဲ့အတုိင္း အဂၤုလိမာလဟာ သူ့ဆရာအတြက္ လက္ညဳိေပါင္းမ်ားစြာကုိ ျဖတ္ေပးရမယ့္သူပါ။ ေနာက္ဆုံး အေမျဖစ္သူကုိေတာင္ လက္ညဳိျဖတ္ယူဖုိ့ ၾကံစည္ခဲ့သူပါ။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ျမတ္ဗုဒၶေရာက္လာျပန္ေတာ့ ျမတ္ဗုဒၶကုိ လုပ္ၾကံသတ္ျဖတ္ လက္ညဳိျဖတ္ယူဖုိ့ ၾကဳိးစားျပန္တယ္။
အဲဒီအခုိက္အတံ့ေလးမွာ ဒီစကားေလးေတြ ေပၚေပါက္လာတာပါ။ ျမတ္ဗုဒၶနဲ့ အဂၤုလိမာလတုိ့ အားျပဳိင္ ေနတဲ့အခ်ိန္ဆုိယင္လည္း မွားမယ္မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီစကားေလးက ျမတ္ဗုဒၶဟာ သူတစ္ပါးကုိ သတ္ျဖတ္ညွဥ္းဆဲ ျခင္းစတဲ့အရာေတြ ေနာက္ထပ္ျဖစ္စရာ မရွိေတာ့တဲ့အတြက္ ခႏၱီ ေမတၱာတရားေတြ အေပၚမွာ ရပ္တည္ေနျပီး ျဖစ္တယ္လုိ့ ဆုိလုိက္တာပါ။ ဒါေပမယ့္ အဂၤုလိမာလမွာေတာ့ ခႏၱီ ေမတၱာတရားေတြ ကင္းေနတဲ့အတြက္ ေနာက္ထပ္ ဘ၀အသစ္ အသစ္ေတြ စဥ္ဆက္မျပတ္ျဖစ္ေနဦးမယ္လို့ ဆုိလုိတာပါ။
အထက္ပါ ျမတ္ဗုဒၶရဲ့စကားေတာ္ဟာ နက္နက္နဲနဲ့ နားလည္ဖုိ့ၾကေတာ့ စာေရးသူအတြက္ အလွမ္း ကြာေ၀းဦးမယ္လုိ့ ထင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီအေပၚမွာ အေျခခံျပီး ေတြးမိတာကၾကေတာ့ ဒီလုိပါ။ စာေရးသူ တို့ဟာ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ရပ္ေနတယ္လုိ့ ထင္ၾကရေပမယ့္ တကယ္ေတာ့ သြားေနၾကတယ္လုိ့ ဆုိတာေလးပါ။
“ရုပ္က ရပ္နားေနေပမယ့္ စိတ္ကသြားေနမယ္၊ စိတ္ကရပ္နားေနေပမယ့္ ရုပ္ကသြားေနမယ္၊ ရုပ္ ေကာ စိတ္ေကာ ႏွစ္ခုလုံး သြားေနၾကမယ္၊ စိတ္ေကာ ရုပ္ေကာ ႏွစ္ခုလုံး ရပ္ေနမယ္”ဆုိတဲ့ ဒီအခ်က္ကေလး ေလးခ်က္ထဲမွာ တစ္ခုခုနဲ့ ျငိစြန္းေနတာပါ။ အိပ္ေနစဥ္မွာေတာင္ ရုပ္က သြားေနတာဆုိေတာ့ နားေနတဲ့အခုိက္ ဆုိတာ ေျပာဖုိ့ခက္ပါတယ္။ ရံခါ ဘ၀င္စိတ္ျဖစ္ေနတဲ့အခုိက္ကုိ ရပ္တံ့ေနတယ္လုိ့ ေျပာႏုိင္လုိ့ရေပမယ့္ တကယ္ ေကာ ရပ္တံ့ေနတာလား ဆုိတာပါ။ စာေရးသူဟာ ခု စာေရးေနတဲ့ အခုိက္ကေလးမွာပဲ ရုပ္ေကာ စိတ္ေကာ သြားေနတာပါ။ တကယ္ေတာ့ ရုပ္ကလည္း မီနစ္မျခား ေျပးလႊားေနသလုိ စိတ္ကလည္း တရစပ္သြားေန တာပါ။ အဲဒီစိတ္ဆုိတာကလည္း အနီးမွာတင္ သြားေနတာမဟုတ္သလုိ အေ၀းကိုလည္း သြားေနတာဆုိေတာ့ အခုလုိ စိတ္က ျမန္မာျပည္ျပန္ေရာက္ေနတယ္ဆုိတာ ထူးဆန္းလွမယ္ေတာ့ မဟုတ္လွပါဘူး။ ျမန္မာျပည္ ျပန္ေရာက္သြားတာက ကဆုန္လျပည့္ ဗုဒၶေန့အေၾကာင္းေလးေတြ ေတြးေခၚစဥ္းစားမိေနျခင္းပါ။
ဆယ့္နွစ္လလုံးလုံး လတုိင္းမွာ ေန့ထူးေန့ျမတ္ေတြ ရွိေနပါတတ္တာ ျမန္မာျပည္ရဲ့ ခ်စ္ျမတ္ႏုိး စရာ ေကာင္းတဲ့ ရုိးရာယဥ္ေက်းမႈဓေလ့ေလးေတြပါ။ ဗုဒၶေန့၊ အဘိဓမၼာအခါေတာ္ေန့၊ ေမတၱာအခါေတာ္ေန့ စသျဖင့္ ပါ။ ကဆုန္လျပည့္ ဗုဒၶေန့မွာေတာ့ ေညာင္ေရသြန္းၾက၊ ဘုရားသြား ေက်ာင္းသြားနဲ့ ကုသုိလ္ေတြ ယူေနၾက၊ ပရိတ္တရားေတာ္ေတြ နာၾက၊ ပဌာန္းတရားေတာ္ေတြ ရြတ္ဖတ္သရဇၥ်ာယ္ၾကနဲ့ ၾကည္ႏူးစရာေကာင္းလွတဲ့ ျမင္ကြင္းေလးေတြပါ။
အျခား ဗုဒၶဘာသာ ႏုိင္ငံေတြမွာလည္း အဲဒီနည္းတူပါပဲ။ ထုိင္းႏုိင္ငံမွာဆုိယင္ ဒီေဖာ္ျပထားတဲ့ ဘာသာ ေရး အခန္းအနားေတြဟာ ထင္ရွားပါတယ္။ ( Visakha Puja - falls on the full moon of the sixth month of the lunar year (around the middle of May on the international calendar).)၊ ( Magha Puja - falls on the full moon of the third lunar month (February))၊ (Asalha Puja - falls on the full moon of the eighth lunar month (July))၊ ( Khao Phansa - falls on the first day after the full moon of the eighth lunar month (July))၊ ( Ok Phansa - marks the end of the Buddhist lent and falls on the full moon of the eleventh lunar month (October)၊ ( Tod Kratin - lasts for 30 days, from Ok Phansa through to the full moon of the twelfth lunar month.) ထုိင္းႏုိင္ငံမွာ Visakaha Puja ဆုိတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈဟာ သုေခါထုိင္း(Sukhothai)ေခတ္က စတင္က်င္းပ ၾကတာျဖစ္ျပီး သီရိလကၤာမွ ဆင္းသက္လာတယ္လုိ့ ယုံၾကည္ၾကပါတယ္။
သီဟုိလ္မွာ ေနတုန္းကေတာ့ ဒီကဆုန္လျပည့္ ၀ိဆက္ေဒးမွာ အၾကီးအက်ယ္လုပ္ၾကတာ ေတြ့ျမင္ေန ရတာပါ။ တစ္လေလာက္ကတည္းက အခ်ိန္ယူျပီး မ႑ပ္ေတြေဆာက္ၾက၊ ပန္းခ်ီးပန္းပုေတြနဲ့ ျပင္ဆင္ၾက၊ ဆလုိက္မီးေတြ ျပင္ဆင္ထားၾကနဲ့ ဒီပြဲကုိ ဆင္ႏႊဲၾကဖုိ့ အားခဲေနၾကတာဟာ အျခားဗုဒၶဘာသာ ႏုိင္ငံမ်ားထက္ ပိုပါတယ္လုိ့ပဲ ေျပာဆုိခ်င္ပါတယ္။ အဲဒီပြဲေတာ္အတြင္းမွာ စတုဒိသာေက်ြးၾကတာက ေနရာတုိင္းလုိပါ။ အဲဒီ ရက္အတြင္း ဆရာ၀န္ေတြက အခမဲ့ ကုသေပးၾကသလုိ အေသာက္အစားေလးေတြ ကင္းေနၾကတာကေတာ့ ထူးျခားမႈတစ္ခုလုိ့ ဆုိရမွာပါ။ ဒီ၀ိဆက္ေဒးလုိပဲ ၁၂-လတာမွာ ထူးျခားတဲ့ ဘာသာေရး ေန့ရက္ကေလးေတြကုိ ေျပာၾကည့္ခ်င္ေသးတယ္။
(၁)ေမ(ကဆုန္)လတြင္ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ ဖြားျမင္ေတာ္မူေသာေန့၊ ဘုရားအျဖစ္သုိ့ ေရာက္ေတာ္ မူေသာေန့၊ ပရိနိဗၺာန္စံေတာ္မူေသာေန့ႏွင့္ သီရိလကၤာႏုိင္ငံသုိ့ ဘုရားရွင္ တတတိယအၾကိမ္ေျမာက္ ၾကြေတာ္မူ ေသာေန့တုိ့ကုိ ၀ိစခ္(Vesak)ေပါယေန့။
(၂)ဇြန္(နယုန္)လတြင္ အရွင္မဟိႏၵမေထရ္ သီရိလကၤာႏုိင္ငံသုိ့ စတင္သာသနာျပဳေရာက္ရွိသည့္ေန့ကို ပုိစြန္(Poson)ေပါယေန့။
(၃)ဇူလုိင္(၀ါဆုိ)လတြင္ မယ္ေတာ္မာယာအိပ္မက္တြင္ ဆင္ျဖဴေတာ္ကုိ ျမင္ေသာေန့၊ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ ေတာထြက္ေတာ္မူေသာေန့၊ ေဗာဓိေညာင္ပင္ေအာက္တြင္ သဗၺညဳတညဏ္ေတာ္ကုိ ရေတာ္မူျပီးေနာက္ တရားဦးဓမၼစၾကာေဟာေတာ္မူေသာေန့ႏွင့္ ရဟန္းေတာ္မ်ား ၀ါဆုိျခင္းကုိ စတင္သတ္မွတ္ ေသာေန့တုိ့ကုိ ဧစလ(Esala)ေပါယေန့။
(၄)ၾသဂုတ္(၀ါေခါင္)လတြင္ ရဟန္းေတာ္မ်ား ဒုတိယ ၀ါဆုိ၀ါကပ္ျခင္းကုိ သတ္မွတ္ေပးေသာေန့ႏွင့္ ပထမသဂၤါယနာတင္ေသာ ေန့တုိ့ကုိ နိကိနီ (Nikini)ေပါယေန့။
(၅) စက္တင္ဘာ(ေတာ္သလင္း)လတြင္ မယ္ေတာ္ျဖစ္ခဲ့ဘူးေသာ သႏၱဳႆိတနတ္သားကို ေက်းဇူး ဆပ္ အဘိဓမၼာတရားေဟာရန္ တာ၀တိ ံသာနတ္ျပည္သုိ့ ဘုရားရွင္ ၾကြေရာက္ေတာ္မူေသာေန့ႏွင့္ ဘိကၡဴနီ သာသနာစတင္ တည္ေထာင္ေသာေန့တုိ့ကုိ ဘိနရ(Binara)ေပါယေန့။
(၆)ေအာက္တုိဘာ(သီတင္းက်ြတ္)လတြင္ ၀ါတြင္းသုံးလပတ္လုံး မယ္ေတာ္ျဖစ္ခဲ့ဘူးေသာ သႏၱဳႆိတ နတ္သားကုိ ေက်းဇူးဆပ္အဘိဓမၼာတရားေဟာၾကားျခင္းျပီးဆုံးေသာေန့၊ မဟာပ၀ါရဏာေန့၊ ဘုရားရွင္မွ တပည့္သာ၀ကမ်ားကုိ သီရိလကၤာႏုိင္ငံသုိ့ သာသနာျပဳေစလႊတ္ေသာေန့၊ အေသာကမင္းၾကီးက အရိ႒ မင္းသားကို သီရိလကၤာႏုိင္ငံသုိ့ ေဗာဓိကုိင္း သယ္ေဆာင္ေစေသာေန့ႏွင့္ အရွင္မဟာမဟိႏၵမေထရ္ ပရိနိဗၺာန္စံ ေတာ္မူေသာေန့တုိ့ကုိ ၀ပ္(Vap)ေပါယေန့။
(၇)ႏုိ၀င္ဘာလ(တန္ေဆာင္မုန္း)လတြင္ အရွင္မဟာေမာဂၢလိပုတၱတိႆမေထရ္က ႏုိင္ငံအသီးသီးသုိ့ ရဟန္းေတာ္မ်ား သာသနာျပဳရန္ ေစလႊတ္ေသာေန့ႏွင့္ ျမတ္ဗုဒၶ၏ဓာတ္ေတာ္ ေမြေတာ္မ်ားကုိ သီရိလကၤာႏုိင္ငံ သုိ့ စတင္သယ္ေဆာင္ေန့တုိ့ကုိ အီလ္း(Ill)ေပါယေန့။
(၈) ဒီဇင္ဘာ(နတ္ေတာ္)လတြင္ သဃၤမိတၱာေထရီ ေဗာဓိပင္ပ်ဳိႏွင့္အတူ သီရိလကၤာႏုိင္ငံသုိ့ စတင္ ေရာက္ရွိေသာေန့ကို အူဒု၀ပ္(Uduvap)ေပါယေန့။
(၉)ဇန္န၀ါရီ(ျပာသုိလ္)လတြင္ ဘုရားရွင္ သီရိလကၤာႏုိင္ငံသုိ့ ပထမအၾကိမ္ ေဒသစာရီ ၾကြခ်ီေတာ္မူ ေသာေန့ကုိ ဒုရသု(Duruthu)ေပါယေန့။
(၁၀)ေဖေဖာ္၀ါရီ(တပုိ့တြဲ)လတြင္ အရွင္သာရိပုတၱရာမေထရ္ႏွင့္ အရွင္မဟာေမာဂၢလာန္မေထရ္တုိ့ကုိ ဘုရားရွင္၏ တပည့္သာ၀ကစတင္ျဖစ္ေသာေန့အျဖစ္ န၀ံ(Navam)ေပါယေန့။
(၁၁)မတ္(တေပါင္း)လတြင္ ဘုရားရွင္သည္ ခမည္းေတာ္ သုေဒၶါဒနမင္းၾကီးႏွင့္ ေဆြေတာ္မ်ဳိးေတာ္ တုိ့ကုိ တရားေဟာၾကားရန္ ကပိလ၀တ္ျပည္သို့ ၾကြေတာ္မူေသာေန့ႏွင့္ ဘုရားရွင္၏စြယ္ေတာ္ကုိ သီရိလကၤာ ႏုိင္ငံသို့ စတင္သယ္ေဆာင္ေသာေန့တုိ့ကုိ မက္ဒင္(Medin)ေပါယေန့။
(၁၂) ဧျပီ(တန္ခူး)လတြင္ ဘုရားရွင္ သီရိလကၤာႏုိင္ငံသုိ့ ဒုတိယအၾကိမ္ေဒသစာရီ ၾကြခ်ီေတာ္မူေသာ ေန့ကုိ ဘခ္(Bak)ေပါယေန့-လုိ့ ဆုိျပီး အဲဒီလုိ အသီးသီး သတ္မွတ္ထားတာ ဗုဒၶဘာသာႏုိင္ငံတစ္ခုရဲ့ သေကၤတ လကၡဏာ အျပည့္ပါေနတယ္ဆုိရမွာပါ။
ကဆုန္လျပည့္ေနကုိ ဘာ့ေၾကာင့္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြ အထြတ္အျမတ္ထားၾကပါသလဲဆုိယင္ ဘုရား ေလာင္းဖြားျမင္တဲ့ေန၊ ျမတ္ဘုရားရွင္ သဗၺညဳတညဏ္ရရွိတဲ့ေန့၊ ပရိနိဗၺာန္၀င္စံတဲ့ေန ျဖစ္ေန့လုိပါ။ ဒီေန့မွာမွ ရွားရွားပါးပါး တုိက္တုိက္ဆုိင္ဆုိင္ တစ္ေန့တည္း တူေနတာဟာျဖင့္ ေန့မ်ားစြာထဲက တစ္ခုတည္းေသာ အထြတ္ အထိပ္ေန့တစ္ေန့လုိ့ ဆုိရမွာပါ။
ဒီေနရာမွာ ဗုဒၶ ဖြားျမင္ေတာ္မူတဲ့ ခုႏွစ္ကေတာ့ The Buddha and His teachings စာအုပ္မွာ( The full moon day of May, 623 B.C)လုိ့ နာရဒမဟာေထရ္က ဆုိထားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ပရိနိဗၺာန္၀င္စံ ေတာ္မူတဲ့ ေန့ေတြအေပၚ ပညာရွင္မ်ားရဲ့ အယူအဆအျမင္ေတြကုိ ေဖာ္ျပခ်င္ပါ ေသးတယ္။
Dr. D. C Sircar, and Indian epigraphist (486 B.C) / Dr.Ananda W.P. Guruge; Dr. D.F. Jayasuriya; George Grimm; Rev.Narada; G Turnour(543 B.C)/ RhysDavids (488 B.C) / R.C. Majumdar; Gopal Aiyar; Vincent Smit; B.G.Gokhle; J.Takakasu(486 B.C) / Christmas Humphreys; Dr. Fleet; Robert Chester; Saravapalli Radhakrishnan; Ananda K. Commaraswamy; Edward j. Thomas; Edward J Conze; Ency.of Brittanica; Wilhelm Geigher; W.G. Rawlinson; G.D.P. Wickramasinghe; Pears encyclopaedia (483 B.C) / German Laxikon; Ency.Religion & Ethics; H.Oldenberg; Michael Edward; S.D. de Lenerolle; W.H.moreland (480 B.C) / Louis Renow(478 B.C) / Max Muller; A. Cunningham; R.L.Copleston (477 B.C)
ဒါေတြကေတာ့ ေလ့လာလုိသူမ်ားအတြက္ - Views on Buddhism by Dr. S. Vaiamon - စာအုပ္မွာ ၾကည့္ရႈ့ႏုိင္ပါတယ္။
ဒီလုိ သကၠရာဇ္ေတြ ကြဲျပားေနႏုိင္ေပမယ့္လုိ့ ေဖာ္ျပခဲ့ျပီးတဲ့ သုံးမ်ဳိးကေတာ့ ေန့တစ္ေန့တည္းမွာပဲ ျဖစ္ခဲ့ တာပါ။ ျမန္မာသကၠရာဇ္အရကေတာ့ လယ္တီဆရာေတာ္ဘုရားၾကီးေရးသားေတာ္မူတဲ့ ခုႏွစ္ေန့ဘုရား ရွိခုိး ေတြကုိ ျပန္လည္ၾကည့္ရႈမယ္ဆုိယင္ အခက္အခဲ ရွိလွမယ္မဟုတ္ပါဘူး။ အဲဒီအထဲက “မဟာသကၠရာဇ္၊ ေျခာက္ဆယ့္ရွစ္ၾကဳံ၊ ကဆုန္လျပည့္၊ ေသာၾကာေန့၀ယ္၊ ခ်မ္းေျမ့စုံစီ၊ လုမၺိနီ၌၊ မဟီလႈိက္ဆူ၊ ဖြားေတာ္မူသည္” ၊ “ ကဆုန္လျပည့္၊ ဆင္မင္းေန့၀ယ္၊ ေျမ့ပရေမ၊ ပလင္ေဗြထက္” ၊ “ ကုသိနာရုံ၊ အင္ၾကင္စုံ၌၊ ကဆုန္လျပည့္၊ အဂၤါေန့၀ယ္၊ ခ်မ္းေျမ့နိဗၺဴ၊ စံေတာ္မူသည္” ဟာ ကဆုန္လျပည့္ ဒီဗုဒၶေန့ကို ရည္ညႊန္းေနတာပဲ မဟုတ္ပါလား။
တကယ္ေတာ့လဲ ဒီေန့ကပဲ ျဖစ္-တည္-ပ်က္ဆုိတဲ့ တရားသေဘာကုိ သတိေပးေနေကာင္း ေပးေန တာလဲ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲဆုိယင္ ဒီေန့မွာ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ဟာ လူျပည္လူ့ေလာကသုိ့ ေရာက္လာတယ္။ ဒီေန့မွာပဲ ကမၻာေလာကရဲ့ အျမင့္ျမတ္ဆုံး လူသားတစ္ေယာက္အျဖစ္ ရပ္တည္ခဲ့တယ္။ ဒီကေန့မွာပဲ လူ့ေလာကက ျပန္လည္ထြက္ခြါေတာ္မူခဲ့လုိ့ပါပဲ။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဒီေန့ဟာ လူသားတစ္ေယာက္အတြက္ ျဖစ္-တည္-ပ်က္ သုံးခုကုိ မီးေမာင္းထုိးျပတဲ့ ေန့ဆုိယင္လည္း မွားမယ္မဟုတ္ပါဘူး။
စာေရးသူကေတာ့ ျမင့္ျမတ္တဲ့ ဒီသေဘာတရားေတြကုိ လက္လွမ္းမမီေသးပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ “ ငါဘုရား ရပ္ေနတယ္။ ဒါေပမယ့္ သြားေနသူက ခ်စ္သားပါ” ဆုိတဲ့ စကားေလးရဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲ ဆင့္ပြားအေတြး ေလးပါ။ စိတ္ေတြ ရုပ္ေတြဟာ အခုိက္တံ့တစ္ခုမွာ “ရပ္ေနတာပါ”လုိ့ ေျပာခြင့္မရွိေလာက္ေအာင္ ေျပးလႊား ေနတာပါလားလုိ့ နားလည္မိလုိက္တာပါ။ အဲဒီရဲ့ အျခားတစ္ဖက္မွာက “ေအာ္ ရုပ္ေတြစိတ္ေတြရဲ့ ေျပးသြားျခင္း ေတြ မ်ားစြာရွိခဲ့ယင္ေတာင္ ခုအခုိက္အတံ့ ေျပးသြားေနတဲ့ စိတ္ေတြရုပ္ေတြကေတာ့ ေကာင္းေသာေျပး သြား ျခင္းပါ”လုိ့ ဆုိခြင့္ရွိမလား မိမိကုိယ္ကုိယ္ ႏွစ္သိမ့္မိျခင္းပါ။
