“ ကလ်ာဏပုရသည္ မဟာရ႒တုိင္း၌ တည္ရွိေသာျမဳိ့ျဖစ္သည္။ ေခတ္သစ္ပဥၥိရမ႑ျမဳိ့ျဖစ္၍ ဘုံေဘနယ္အလယ္ပုိင္းတြင္ တည္ရွိေလသည္။ မဟာရဌတုိင္းသည္ မဟာဓမၼရကၡိတေထရ္ အမႈးျပဳသည့္ ရဟႏၱာငါးပါးတုိ့ သာသနာျပဳခဲ့သည္။ယခုအခါ မဟာရ႒တုိင္းကုိ မဟာရာရွ္တရာ(Maharashtra)ျပည္နယ္ဟု ေခၚသည္။(စာမ်က္ႏွာ-၅၃)။ မဟာဓမၼရကၡိတေထရ္သည္ မဟာရ႒တုိင္း၊ ပဥၥိရမ႑ျမဳိ့သို့ ၾကြျပီးလ်င္ လူအေပါင္းတုိ့အား နာရဒဇာတ္ေတာ္ၾကီးကုိ ေဟာ၍ သာသနာျပဳေတာ္မူသည္ဟု အ႒ကထာမ်ား၌ ေဖာ္ျပထားသည္။ ပဥၥိရမ႑ျမဳိ့သည္ ေကလာသျမစ္အေရွ့ဘက္၌တည္ရွိသည့္ ကလ်ာဏီျမဳိ့ျဖစ္၏။ကလ်ာဏီျမဳိ့ သည္ နာမဒ(Narmada)ျမစ္၊ ဘရုကစၦ(Bharukaccha)သေဘၤာဆိပ္မွ ေတာင္ဖက္မုိင္ေပါင္း(၁၀၀)အေ၀းတြင္ တည္ရွိေလသည္။ မဟာရ႒(Maharashtra)တုိင္းသည္ ၀န၀ါသီတုိင္းမွ အေနာက္ေျမာက္ဘက္တြင္ ရွိေလ သည္။ (စာမ်က္ႏွာ-၁၀၈)။(မဇၥ်ိမေဒသ ျမဳိ့ရြာမ်ားမွ သမုိင္းရုပ္ၾကြင္း ပုံရိပ္လႊာမ်ား။ဆရာေတာ္ ဦးၾသဘာသ၊ သာ၀တၳိျမန္မာေက်ာင္း)”
အထက္ပါ သမုိင္းဆုိင္ေဖာ္ျပခ်က္မ်ားအရ ယခုဘုံေဘသည္ ေရွးေခတ္မည္သည့္တုိင္းျမဳိ့ျဖစ္သည္ကုိ သိရွိႏုိင္ျပီး ျဖစ္သည္။ ထုိမဟာရ႒တုိင္း ယခုအခါ မဟာရာရွ္တရာ(Maharashtra)ျပည္နယ္၊ ဘုံေဘျမဳိ့တြင္ ျမန္မာရဟန္းေတာ္မ်ား ပညာ သင္ၾကားေနေသာ ေနရာမွာ (၂)ေနရာ ရွိပါသည္။ တစ္ခုမွာ ဘုံေဘတကၠသုိလ္ျဖစ္ျပီး အျခားတစ္ခုမွာ ေစာမယေကာလိပ္ျဖစ္ပါသည္။ ဘုံေဘဘားမားသစ္ကုမၼဏီဆုိသည့္စကားလုံးမ်ား၊ အံ့ေမာင္(မဟာ၀ိဇၹာ-ဘုံေဘ)၊ အရွင္အရိယဓမၼ(ဘုံေဘ)ဆုိသည့္ကေလာင္မ်ား၊ စာေရးဆရာၾကီး ဦးေရႊေအာင္ကဲ့သုိ့ေသာ ႏုိင္ငံေက်ာ္ ပုဂၢဳိလ္မ်ား၊ ကမၻာေက်ာ္ ကမၼဌာန္းနည္းျပ ဆရာၾကီး ဂုိလ္အင္ကာ၊ ဆရာၾကီး တည္ေထာင္ထား ေသာ အီဂတ္ပူရီဓမၼရိပ္သာႏွင့္ ေရႊတိဂုံဘုရားထက္ အနည္းငယ္သာ ညဏ္ေတာ္နိမ့္ေသာ ဂလုိဘယ္ဘုရားၾကီး မ်ားကလည္း ရွိေနျပန္ရာ ျမန္မာလူမ်ဳိးမ်ားအဖုိ့ ဘုံေဘ(mumbai)သည္ အေတာ္ရင္းႏွီးျပီးသား ျဖစ္ပါသည္။ ေဘာလီ၀ုဒ္ကဲ့သုိ့ေသာ ကမၻာေက်ာ္ ရုပ္ရွင္ထုတ္လုပ္သည့္ေနရာႏွင့္ လူမ်ားစြာကုိေသဆုံးေစခဲ့ေသာ မြမ္ဘုိင္အၾကမ္းဖက္မႈက ကမၻာေက်ာ္သြားေစျပန္ရာ စီးပါြးေရးျမဳိ့ေတာ္ျဖစ္ေသာ ဘုံေဘကုိကား သိရွိသူ မ်ားလိမ့္မည္ဟုသာ ထင္ပါသည္။
ဘုံေဘတြင္ လူဦးေရ တရား၀င္ ၁၈-သန္း ရွိသည္ဟု ဆုိေသာ္လည္း တရားမ၀င္သည့္လူမ်ားႏွင့္ပါ ေပါင္းလုိက္ပါက သန္း ၂၀-ေက်ာ္ခန့္ ရွိသည္ဟု ဆုိပါသည္။လူဦးေရ အလြန္ထူထပ္ေသာ ဤျမဳိ့ၾကီးတြင္ ျမန္မာေက်ာင္းသားရဟန္းေတာ္မ်ားမွာ ဘုံေဘတကၠသုိလ္ႏွင့္ေစာမယေကာလိပ္တုိ့တြင္ တက္ေရာက္ပညာသင္ၾကားေနၾကပါသည္။
ဘုံေဘတကၠသုိလ္သည္ ယခုအခါ ကာလိန-အရပ္တြင္ တည္ရွိသည့္ အသစ္တည္ေဆာက္ထားေသာ တကၠသုိလ္ ျဖစ္ပါသည္။ စာေရးဆရာၾကီးမ်ားျဖစ္သည့္ ဦးေရႊေအာင္၊ ဦးအံ့ေမာင္ တုိ့တက္ေရာက္ခဲ့ေသာ မူလတကၠသုိလ္ ၾကီးတြင္ ေရွးေဟာင္းအေဆာက္အဦးမ်ားအား ထိန္းသိမ္းထားျပီး တကၠသုိလ္ဆုိင္ရာရုံးခန္းမ်ားသာ ဖြင့္လွစ္ထားရွိပါေတာ့သည္။ တကၠသုိလ္ဆုိင္ရာ ရုံးကိစၥမွန္သမ်ွအတြက္ ထုိတကၠသုိလ္ေဟာင္းသုိ့ မျဖစ္မေန သြားေရာက္ လုပ္ကုိင္ၾကရမည္ျဖစ္ပါသည္။
ဘုံေဘတကၠသုိလ္သစ္တြင္ အမ္ေအႏွင့္ အမ္ေအအထက္ၾကီးေသာ အတန္းမ်ားသာ ထားရွိျပီး အခ်ဳိ့ေသာရုံးကိစၥမ်ားကုိကား ထုိတကၠသုိလ္သစ္ၾကီးထဲတြင္ပင္ ျပီးစီးေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ပါသည္။ ထုိတကၠသုိလ္ၾကီးထဲတြင္ စာသင္သားရဟန္းမ်ားအဖို့ အေဆာင္ရရန္ အလြန္ခက္ခဲသည္ဟု သိရွိရပါသည္။
ထုိပီအိပ္ခ်္ဒီေက်ာင္းသားမ်ားမွာ သီဟုိလ္မွအမ္ေအဘြဲ့ရမ်ား၊ ျမန္မာႏုိင္ငံ၊ ႏုိင္ငံေတာ္ပရိယတၱိသာသနာ့တကၠသုိလ္(ရန္ကုန္)မွ အမ္ေအဘြဲ့ရမ်ား၊ နယူေဒလီမွ အမ္ေအဘြဲ့ရမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ တကၠသုိလ္ၾကီးထဲတြင္ ဌာနေပါင္းမ်ားစြာရွိရာ ျမန္မာေက်ာင္းသားအမ်ားစုမွာ ဖီလုိေဆာ္ဖီဌာနတုိ့တြင္ တက္ေရာက္သင္ၾကားေနၾကျခင္း ျဖစ္သည္ဟု သိရွိရပါသည္။
ဘုံေဘတကၠသုိလ္တြင္ ပီခ်္ဒီအတြက္ ေက်ာင္းဆက္သြယ္လုိေသာ ပုဂၢဳိလ္မ်ားသည္ အဓိကအားျဖင့္ အမ္ေအျပီးစီးသူ ျဖစ္ရပါမည္။ ဘာသာျပန္ျပီးေသာအစုိးရဓမၼာစရိယေအာင္လက္မွတ္(သုိ့မဟုတ္)သာသနတကၠသီလဓမၼာစရိယေအာင္လက္မွတ္ႏွင့္ အျခားေသာ တကၠသုိလ္ေကာလိပ္တုိ့မွ ဘီေအအတန္းနွင့္ညီမ်ွေသာ ေအာင္လက္မွတ္ႏွင့္ အမွတ္စာရင္းမ်ား၊ အမ္ေအေအာင္လက္မွတ္ႏွင့္အမွတ္စာရင္းမ်ားသည္ အဓိကမပါမျပီးေသာ အခ်က္အလက္မ်ားျဖစ္ပါသည္။ အျခားတကၠသုိလ္မ်ားကဲ့သုိ့ ဘီေအေအာက္ ငယ္ေသာ အျခားအတန္းလက္မွတ္မ်ားႏွင့္ အမွတ္စာရင္းမ်ားကုိ မလုိအပ္ပါ။
က်မ္းၾကီးက်ပ္သူ စူပါဗုိက္ဆာ ရရွိဖုိ့ရန္မွာမူ ဂိုက္လုပ္မည့္ဆရာထံတြင္ ေက်ာင္းသားမ်ားအား ေနာက္ထပ္ လက္ခံရန္ ေနရာ ရွိ-မရွိအေပၚတြင္ မူတည္ေနပါသည္။ လက္ခံရန္အတြက္ ေနရာ ရွိေသးလ်င္ ျမန္မာေက်ာင္းသားမ်ားအတြက္ အေျခအေနေကာင္းႏုိင္ပါသည္။ သုိ့ေသာ္ ဌာနဆုိင္ရာရုံးလုပ္ငန္းမ်ားကား အခက္အခဲမ်ားႏွင့္ မၾကာခဏေတြ့ၾကဳံရသည္ဟု သိရွိရပါသည္။ တကၠသုိလ္ဆိုင္ရာ စာရြက္စာတမ္းမ်ားကုိကား ေက်ာင္းသားေဟာင္းမ်ားထံ ေမးျမန္းၾကည့္ရႈျခင္းအားျဖင့္ ပုိ၍ အစဥ္ေျပႏုိင္ပါသည္။ ရုံးကိစၥလုပ္ထုံးလုပ္နည္းံမ်ားမွာ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး မတူသည္မ်ားလည္း ေတြ့ရွိရပါသည္။
မြမ္ဘုိင္းတြင္ ေလ့လာမိသေလာက္မွာ ပညာတတ္ရာထူးအဆင့္ျမင့္ေသာသူ အမ်ားစုမွာ အျခားဘာသာ၀င္မ်ားျဖစ္ရာ အခ်ဳိ့အပုိင္းက႑မ်ား၌ အခက္အခဲမ်ားရွိႏုိင္သည္ကုိ ခန့္မွန္းႏုိင္ၾကလိမ့္မည္ဟု ထင္ပါသည္။
စာေရးသူတုိ့ ေစာမယေကာလိပ္သည္ ဘုံေဘတကၠသုိလ္ႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ထားေသာ ေကာလိပ္ဟု ဆုိႏုိင္ပါသည္။ သို့ေသာ္ ဌာနအစိတ္အပုိင္းတစ္ခုေနႏွင့္သာ ဘုံေဘတကၠသုိလ္ႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ထုိ့ေၾကာင့္ ပီအိပ္ခ်္ဒီ ေက်ာင္းျပီးသူမ်ားအား ဘြဲ့လက္မွတ္မ်ားကုိ ဘုံေဘတကၠသုိလ္ မွပင္ ေပးအပ္ပါသည္။ ဤေကာလိပ္၌ လက္ရွိ ျမန္မာေက်ာင္းသားရဟန္းေတာ္ အားလုံးမွာ ပီခ်္ဒီေက်ာင္းသားမ်ား ျဖစ္ပါသည္။
ေက်ာင္းသားအမ်ားစုမွာ သီဟုိလ္မွ အမ္ေအဘြဲ့ရမ်ား၊ ႏုိင္ငံေတာ္ပရိယတၱိသာသနာ့တကၠသုိလ္ (မႏၱေလး)မွ အမ္ေအဘြဲ့ရမ်ား၊ နယူေဒလီ၊ ပန္ဂ်ပ္တုိ့မွ အမ္ေအဘြဲ့ရမ်ား ျဖစ္ပါသည္။
ေစာမယေကာလိပ္သည္ management -ႏွင့္ engineering-၌ နာမည္ၾကီးသည္ဟု သိရွိရျပီး ေက်ာင္းသားအမ်ားစုမွာ အမ္ေအအတန္းေအာက္ ငယ္ေသာေကာလိပ္ေက်ာင္းသားမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ စာေရးသူတုိ့သည္ ထုိေကာလိပ္ၾကီးထဲတြင္ ဌာနေပါင္းမ်ားစြာမွ ဗုဒၶဇင္း(Buddhism) ဌာနတြင္ ပညာသင္ယူေနၾကျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ဤေကာလိပ္တြင္ ဆက္သြယ္လုိေသာေက်ာင္းသားမ်ားသည္လည္း ေဖာ္ျပခဲ့ျပီးေသာဘုံေဘတကၠသုိလ္၏ အခ်က္အလက္မ်ားႏွင့္ အတူတူပင္ အျပည့္အစုံ ပါလာရန္လုိအပ္ပါသည္။
က်မ္းၾကီးၾကပ္သူ စူပါဗုိက္ဆာဂိုက္မ်ားမွာ အမ်ားအားျဖင့္ ပါဠိဌာနႏွင့္ဖီလုိဆုိဖီဌာနတုိ့မွ ျဖစ္သည္။ ေစာမယေကာလိပ္ရွိ စူပါဗုိက္ဆာမ်ားမွာ ဘုံေဘတကၠသုိလ္တြင္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ေနေသာ ဆရာအမ်ားစု ပါ၀င္ပါသည္။ ဤဗုဒၶဇင္းဌာနတြင္ ဗီယက္နမ္၊ ထုိင္း၊ သီရိလကၤာ၊ ျမန္မာတုိ့မွ ေက်ာင္းသားမ်ား အမ်ားဆုံးျဖစ္ပါသည္။