ဂလုိဘယ္လုိက္ေဇးရွင္းဟာ ကမၻာရြာၾကီးတစ္ရြာနဲ့ တူတယ္လုိ့ေျပာၾကတယ္။ ဒါကုိ က်ဳံ ့လာတယ္၊ စုစည္းလာတယ္၊ နီးကပ္လာတယ္၊ တစ္ေနရာနဲ့တစ္ေနရာ အသိအျမင္ေတြ ရရွိဖုိ့အတြက္ လ်င္ျမန္လာတယ္လုိ့ ဆုိခဲ့ယင္ အဲဒီရြာၾကီးထဲက အိမ္ေတြကေကာ က်ဳ့ံလာပါသလား၊ စုစည္းလာပါသလား၊ နီးကပ္လာပါသလား၊ အသိအျမင္ေတြ ရရွိဖုိ့ လ်င္ျမန္လာပါသလားဆုိတာပါ။ တခါ အဲဒီအိမ္တုိင္းအိမ္တုိင္းမွာရွိတဲ့ မိသားစု၀င္ေတြကေကာ အခ်င္းခ်င္း နီးကပ္လာပါသလား၊ စုစည္းလာပါသလား၊ အသိအျမင္ေတြ ခ်က္ခ်င္ဖလွယ္ႏုိင္ၾကပါသလားဆိုတဲ့ ထပ္ဆင့္ေမးခြန္းပါ။ အဲဒီရြာၾကီးထဲက အိမ္တုိင္းအိမ္တုိင္းရွိ မိသားစုတုိင္းမိသားစုတုိင္းဟာ ခ်စ္ခ်စ္ခင္ခင္ အတူေနထုိင္ခြင့္ ရခ်င္ၾကပါလွ်က္ အခ်ဳိ့မိသားစု၀င္ေတြအခ်င္းခ်င္း ဘာ့ေၾကာင့္ ခြဲခြါေစခဲ့သလဲ။
မ်က္ေမွာက္ ႏွစ္ဆယ့္တစ္ရာစုေခတ္ကုိ အခ်ဳိ့ကလည္း တုိးတက္တယ္လုိ့ ေျပာတယ္။ ဒါကေတာ့ ရုပ္၀တၳဳပုိင္း ဆုိင္ရာကုိ အေလးေပးေျပာဆုိျခင္း ျဖစ္မွာပါ။ အခ်ဳိ့ကလည္း ဆုတ္ယုတ္သြားတယ္လုိ့ ေျပာၾကျပန္တယ္။ ဒါကေတာ့ နာမ္ပုိင္းဆုိင္ရာဘက္ကုိ အသားေပးေျပာဆုိျခင္း ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ ဘာသာေရးသမားကလဲ အျမင္တစ္မ်ဳိးနဲ့ ေျပာမွာပါ။ အဲသလုိပါပဲ စီးပြါးေရးသမားကလဲ သူျမင္သလုိ သိပၸံပညာရွင္ကလဲ သူ လက္လွမ္းမိသေလာက္ ႏုိင္ငံေရးသမားကလဲ သူသိတဲ့အတုိင္း ေျပာၾကမွာပါ။ အျခားအျခား သူမ်ားကလည္း သူတုိ့ ညဏ္မီသေလာက္ ေျပာၾကမွာပါပဲ။
အဘယ္သုိ့ပင္ဆုိၾကေစ ျငင္းကြယ္လုိ့မရတဲ့အခ်က္ကေတာ့ ဒီေခတ္ၾကီးမွာ သားအမိအခ်င္းခ်င္း၊ သားအဖအခ်င္းခ်င္း၊ ေမာင္ႏွမအခ်င္းခ်င္း၊ ခ်စ္သူအခ်င္းခ်င္း၊ ဇနီးေမာင္ႏွံအခ်င္းခ်င္း၊ ဆရာနဲ့တပည့္ စသျဖင့္ ခြဲခြါေနၾကရတာပါ။ မိဘက တစ္နုိင္ငံ၊ ကုိယ္ခ်စ္သူက တစ္ႏုိင္ငံ၊ ကုိယ့္သားသမီးက တစ္ႏုိင္ငံ၊ ကိုယ္ကုိယ္တုိင္က တစ္ႏုိင္ငံ ဒီလုိနဲ့ ခြဲခြါေနၾကရတယ္ ဆိုတာပါပဲ။ ဒါကလည္း တစ္ဦးတစ္ေယာက္၊ တစ္ႏုိင္ငံမွာ ျဖစ္ေနတာမဟုတ္ဘဲ လူအားလုံး ႏုိင္ငံအားလုံးနီးပါးမွ် ျဖစ္ေနၾကတာပါ။
အပၸိေယဟိ သမၸေယာေဂါ ဒုေကၡာ၊ ပိေယဟိ ၀ိပၸေယာေဂါ ဒုေကၡာ။ ဒီစာသားေတြကုိေတာ့ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ၾကားဖူးျပီးသားျဖစ္မလားပဲ။ အပၸိေယဟိ သမၸေယာေဂါ ဒုေကၡာ--ဆုိတာက မခ်စ္မႏွစ္အပ္သူေတြနဲ့ အတူတကြ ေပါင္းေဖာ္ေနရျခင္းဟာ စိတ္ဆင္းရဲရတယ္လုိ့ ဆုိပါတယ္။ ပိေယဟိ ၀ိပၸေယာေဂါ ဒုေကၡာ-ဆုိတာကေတာ့ ခ်စ္ႏွစ္အပ္သူေတြနဲ့ ေကြကြင္းခြဲခြါေနရျခင္းဟာ စိတ္ဆင္းရဲရတယ္လုိ့ ဆိုတာပါ။
ေလာကမွာ စိတ္ဆင္းရဲစရာေတြက အမ်ားသား။ ဒီမ်ားစြာထဲမွာမွ ျမတ္ဗုဒၶက ဒီႏွစ္ခ်က္ကုိ တရားဦး ဓမၼစၾကာမွာ ထည့္သြင္းလုိ့ ေဟာၾကားခဲ့ပါတယ္။ ဒီလုိဆုိေတာ့လဲ ဒီဒုကၡဟာ အျခားဒုကၡေတြထက္ အေရးမ်ား ပုိလုိ့ပါေနသလား ဆုိတာပါ။ အဲဒီဒုကၡႏွစ္မ်ဳိးထဲကမွ ဒီေခတ္ဟာ မခ်စ္မႏွစ္သက္သူေတြနဲ့ အတူတကြေပါင္းေဖာ္ေနရတဲ့ ဆင္းရဲျခင္းထက္ ခ်စ္ႏွစ္သက္သူေတြနဲ့ ခြဲခြါေနရျခင္းက ပုိလုိ့မ်ား ဆင္းရဲျခင္းေတြ ျဖစ္ေနသလားဆုိတာပါ။
စား၀တ္ေနေရးစသျဖင့္ ရုပ္ပုိင္ဆုိင္ရာလုိအပ္ခ်က္ေတြ၊ လုံျခဳံမႈရလုိျခင္း, ခ်စ္ခင္လုိျခင္း, အထင္ၾကီးခံလုိျခင္း, စသျဖင့္ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာလုိအပ္ခ်က္ေတြ သူသူကိုယ္ကုိယ္ ဒီလုိအပ္ခ်က္ေတြကုိ ျဖည့္ဆည္းခ်င္ၾက ျပည့္၀ခ်င္ၾကပါတယ္။ ဒီလုိအပ္ခ်က္မ်ားစြာထဲကမွ သူသူကုိယ္ကုိယ္ အားလုံးဟာ ကိုယ္ခ်စ္ခင္တဲ့သူေတြနဲ့ အတူတူပဲ ေနထုိင္လုိၾကျခင္းဟာလဲ တစ္ခုအပါအ၀င္ပါ။ ခြဲခြါလုိ့ ခပ္ေ၀းေ၀းၾကီးမွာ ေနခ်င္ၾကမွာ မဟုတ္ပါ။ ခ်စ္ခင္မႈေနာက္မွာ ပူပင္ေသာကဆုိတာက ကပ္လုိ့ပါေနတာပါ။ အဲဒီလို ခြဲခြါေနၾကရတဲ့အခါ မ်က္ေမွာက္ေရွ့မွာ ျမင္ခြင့္မရၾကေတာ့ ပုိလုိ့မ်ား ပူပန္ေနမိၾကသလား ဆုိတာပါ။ ဒါကုိပဲ မိဘေတြ၊ ကိုယ္ခ်စ္တဲ့ ခ်စ္သူေတြ၊ ကုိယ့္ ေမာင္ႏွမ သားခ်င္းေတြနဲ့ ခြဲခြါေနရတဲ့အတြက္ ပူပန္ေနရတာေတြ အပူေတြ မ်ားေနလုိ့ အခ်ဳိ့အမ်ဳိးသမီးမ်ား ေျပာတာက ေခတ္သစ္ မပဋာ-မ်ား ျဖစ္ေနသလားမသိပါ ဆုိတဲ့စကားပါ။
တစ္ဦးနဲ့တစ္ဦး ခ်စ္ခင္ၾကတယ္ဆုိရာမွာ -ပုေဗၺ၀ သႏၷိ၀ါေသန၊ ပစၥဳပၸႏၷ ဟိေတန ၀ါ-ဆုိတဲ့စကားအရ ေရွးဘ၀တုန္းက ဘ၀တစ္ခုခုမွာ အတူတကြ ေကာင္းမႈတစ္ခုခုလုပ္ဖူးတာရယ္၊ ဒီဘ၀မွာလဲ တစ္ဦးကုိတစ္ဦး အက်ဳိးစီးပါြးအတြက္ ကုိယ္ႏႈတ္စိတ္ တစ္ခုခုျဖင့္ ေဆာင္ရြက္ဖူးၾကတာရယ္၊ ဒီအေၾကာင္းႏွစ္ခ်က္က အဓိကပါ။ ခ်စ္ခင္မႈတစ္ခု ရဖုိ့အတြက္ ဟုိဘက္ဘ၀မွာပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒီဘက္ဘ၀မွာပဲျဖစ္ျဖစ္ ဆုံဆည္းထားတဲ့ အခြင့္အေရးေတြ ရွိထားရပါမယ္။ ဆုံဆည္းျခင္းမွာေတာ့ အေၾကာင္းအရာမ်ဳိးစုံႏွင့္ အတူတကြ ဆုံဆည္းထားၾကျခင္းပါ။ တစ္နည္းအားျဖင့္ေတာ့ တစ္ဦးနဲ့တစ္ဦး အက်ဳိးစီးပြါးေတြ ေဆာင္ရြက္ဖူးထားတယ္ဆုိတဲ့သေဘာပါ။ ဒါကေတာ့ လင္မယားႏွစ္ဦးကုိသာ ရည္ရြယ္ထားတာ မဟုတ္ဘဲ အခ်င္းခ်င္း ခ်စ္ခင္မိၾကသူအားလုံးကုိ ရည္ရြယ္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
အမ်ားသူငါ ေျပာေနၾကတဲ့ ခ်စ္ျခင္းဆုိတာက ရယူျခင္းလား၊ ပုိင္ဆုိင္ျခင္းလား၊ စြန့္လႊတ္ျခင္းလား၊ အနစ္နာခံျခင္းလား-ဆုိတာ ေျဖဖုိ့ ခက္ပါတယ္။ ပုိင္ဆုိင္ထားျခင္းေၾကာင့္ ခ်စ္ပါသလားလုိ့ ေျပာဖုိ့ခက္သလုိ မပုိင္ဆုိင္ေတာ့တဲ့အတြက္ မခ်စ္ေတာ့ဘူးလားလုိ့လဲ ေျပာဖုိ့ခက္ျပန္တယ္။ ခ်စ္ျခင္းနဲ့ ပုိင္ဆုိင္ျခင္းမွာ တန္းတူ ယွဥ္သြားသလား၊ တေျပးညီသြားသလား ဒါမွမဟုတ္ ခြဲျခားျပီးသြားသလား ဒီလုိမွမဟုတ္ ခ်စ္ျခင္းသည္ စိတ္ခံစားမႈဆုိင္ရာ သက္သက္လား၊ ပုိင္ဆုိင္ျခင္းသည္ ရုပ္ပုိင္ဆုိင္ရာ သက္သက္လား၊ ႏွစ္ခုလုံးဟာ တစ္ခုတည္းပဲလား ဆုိတာကေတာ့ ေျဖရွင္းဖုိ့ ခက္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာေတာ့ တစ္ဦးတစ္ဦး ခ်စ္ခင္မႈေတြ ဘာ့ေၾကာင့္ ရၾကတယ္ ဆုိတာကုိသာ ေျပာလုိရင္းပါ။
အတိတ္ဘ၀က ဆုံဆည္းထားတဲ့အေၾကာင္းတစ္ခုေၾကာင့္ျဖစ္ေစ ဒါမွမဟုတ္ ယခုဘ၀မွာ ဆုံဆည္းေစခဲ့ေသာ အေၾကာင္းတစ္ခုကျဖစ္ေစ အတူတကြ ပုိင္ဆုိင္မႈရၾကျပီးတဲ့အခါ တစ္နည္းအားျဖင့္ေတာ့ အတူတကြ လက္တြဲ ေနထုိင္ၾကျပီးတဲ့အခါ ဆက္လက္လုိ့ အနာဂတ္ဘ၀ခရီးမွာ ပုိင္ဆုိင္မႈေတြ ရခ်င္ၾကတယ္ အတူတကြ ဆက္လက္ ေနထုိင္လုိၾကတယ္ဆုိယင္ဆုိတဲ့ အပုိင္းကို ဆက္ေျပာၾကည့္ခ်င္ပါတယ္။
နကုလပိတာနဲ့ နကုလမာတာက-“ တပည့္ေတာ္တုိ့ ယခုဘ၀မွာလဲ အခ်င္းခ်င္း ရႈ့ျမင္လုိပါတယ္၊ ေနာင္ဘ၀မွာလဲ အခ်င္းခ်င္း ရႈ့ျမင္လုိပါတယ္” -လုိ့ ျမတ္ဗုဒၶကုိ ေလွ်ာက္ၾကားပါတယ္။ ဆုိလုိတာကေတာ့ ဒီဘ၀မွာေကာ ေနာင္ဘ၀မွာပါ လင္မယားအျဖစ္ အတူတူေနခ်င္ပါတယ္- ပုိင္ဆုိင္ခ်င္ၾကပါတယ္လုိ့ ဆိုလုိတာပါ။ သူတုိ့ရဲ့အတိတ္ဘ၀နဲ့ လက္မထပ္မီကာလကုိ မေျပာေတာ့ဘဲ ဒီေနရာမွာ လက္ထပ္ျပီး ေနာက္ပုိင္း ကာလကုိ ေျပာထားပါတယ္။ သူတုိ့ႏွစ္ဦး ျမတ္ဘုရားကုိ ေလွ်ာက္ထားၾကတဲ့အထဲမွာ ဒီစကားေလးေတြကုိပါ ထည့္သြင္းေလွ်ာက္ထားၾကပါတယ္။
“အရွင္ဘုရား တပည့္ေတာ္ဟာ ငယ္ရြယ္စဥ္ကပင္ ငယ္ရြယ္သူ နကုလမာတာသူၾကြယ္မကုိ ထိမ္းျမား ယူေဆာင္ခဲ့သည္မွ စ၍ စိတ္မွ်ျဖင့္လည္း နကုလမာတာသူၾကြယ္မကုိ လြန္၍ က်င့္မိသည္ဟု တပည့္ေတာ္ မသိစဖူးပါ။ ကုိယ္ျဖင့္မူကား အဘယ္မွာ ဆုိဖြယ္ရာ ရွိပါအံ့နည္း” အဲသလုိ နကုလပိတာက ေလွ်ာက္ထားပါတယ္။
နကုလမာတာကေတာ့ - “ အရွင္ဘုရား နကုလပိတာသူၾကြယ္သည္ ငယ္ရြယ္စဥ္ကပင္ ငယ္ရြယ္သူ တပည့္ေတာ္မကုိ ထိမ္းျမားယူေဆာင္ခဲ့သည္မွစ၍ စိတ္မွ်ျဖင့္လည္း နကုလပိတာသူၾကြယ္ကုိ လြန္၍ က်င့္မိသည္ဟု တပည့္ေတာ္မ မသိစဖူးပါ။ ကုိယ္ျဖင့္မူကား အဘယ္မွာ ဆုိဖြယ္ရာ ရွိပါအံ့နည္း” လု့ိ ေလွ်ာက္ထားပါတယ္။
ဒီစကားမ်ားအရ နကုလပိတာနဲ့နကုလမာတာတုိ့ဟာ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး ခ်စ္ခင္ၾကတယ္၊ သစၥာရွိၾကတယ္၊ ကုိယ္က်င့္သိကၡာ မေဖာက္ျပားၾကဘူးဆုိတာ သိသာထင္ရွားသလုိ ဘ၀တစ္ခုကုိ အတူတကြ ပုိင္ဆုိင္ထားၾကတယ္ဆုိတာလဲ ျမင္သာတဲ့အရာပါ။
ျမတ္ဘုရားမိန့္တာက မ်က္ေမွာက္ဘ၀မွာေကာ ေနာင္ဘ၀မွာပါ ရႈ့ျမင္လုိၾကတယ္ဆုိယင္ (၁) တူမွ်ေသာ သဒၶါ (၂) တူမွ်ေသာ သီလ (၃) တူမွ်ေသာ စာဂ (၄) တူမွ်ေသာ ပညာ ရွိေနၾကရမယ္ဆုိတာပါ။
သဒၶါတရားတူညီေနဖုိ့ တနည္းအားျဖင့္ေတာ့ ယုံၾကည္ခ်က္ေတြ တူညီေနဖုိ့၊ သီလေတြတူမွ်ေနဖုိ့ တစ္နည္းအားျဖင့္ေတာ့ ကိုယ္က်င့္သိကၡာပုိင္းဆုိင္ရာ တစ္သားတည္းျဖစ္ေနဖုိ့၊ စာဂေတြ တန္းတူျဖစ္ေနဖုိ့ တစ္နည္းအားျဖင့္ေတာ့ ေပးကမ္းၾကရာမွာ သေဘာထားေတြ တုိက္ဆုိင္ေနဖုိ့၊ ပညာေတြ ညီမွ်ေနဖုိ့ တစ္နည္းအားျဖင့္ေတာ့ အသိပညာ အတတ္ပညာေတြ တူညီတဲ့အဆင့္ရွိေနဖုိ့-လုိအပ္ပါတယ္လုိ့ ေျပာလုိရင္းပါ။
ဒီေနရာမွာ ျမတ္ဗုဒၶက ယုံၾကည္မႈဆုိတဲ့ သဒၶါတရားကုိ ေရွးဦးစြာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒါဟာ က်င့္သုံးဖုိ့ လြယ္ကူ လုိ့ ဦးစြာပထမ မိန့္ဆုိထားသလားဆုိတာပါ။
တကယ္ေတာ့ ယုံၾကည္မႈေတြနဲ့ တည္ေဆာက္ထားတဲ့ဘ၀တစ္ခုမွာ အဲဒီယုံၾကည္မႈေလးေတြကုိ ပ်က္ျပယ္မသြားေအာင္ ထိန္းသိမ္းရျခင္းဟာလည္း ထင္သေလာက္ေတာ့ လြယ္ကူမည္မထင္။ အဲဒီယုံၾကည္ခ်က္ေတြကုိ ထပ္တူထပ္မွ် ျဖစ္ေအာင္ၾကဳိးစားၾကရတာၾကေတာ့ ပုိလုိ့မ်ား တည္ေဆာက္ယူရမလားလုိ့ပါ။ ယုံၾကည္ခ်က္ဆုိတာက လူမႈေရး၊ ႏုိင္ငံေရး၊ စီးပြါးေရး၊ ပညာေရး စတဲ့အေပၚမွာ ခုိင္မာစြာ ရပ္တည္ထားျခင္းပါ။ ယုံၾကည္ဆုိတဲ့အတုိင္း “ယုံေနသမွ် ၾကည္ေနဦးမယ္၊ မယုံေတာ့ယင္ မၾကည္ေတာ့ဘူး”လားဆိုတဲ့ ျမန္မာဘာသာျပန္ကလည္း စိတ္၀င္စားစရာပါ။ ဒီေတာ့ ယုံၾကည္မႈအပုိင္းဟာ ဘ၀တစ္ခုကုိ တည္ေဆာက္ရာမွာ အေျခခံၾကတဲ့အရာအျဖစ္ အလြန္အေရးၾကီးမယ္ ထင္ပါတယ္။ ျမင့္ျမတ္တဲ့တရားေတြကုိ က်င့္သုံးသူမ်ားမွာေတာ့ ယုံၾကည္ျခင္းဆုိတဲ့ သဒၶါတရားမရွိယင္ မည္သုိ့မွ် အထက္တန္းျမင့္တဲ့အရာေတြကုိ မတက္လွမ္းႏုိင္ပါဘူး။ အေျခခံအုတ္ျမစ္ျဖစ္တဲ့ ယုံၾကည္မႈသဒၶါတရားကသာ ေရွ့ဆက္သြားမယ့္ ခရီးအတြက္ အခရာက်ပါတယ္။ သူကသာ ပံ့ပုိ့ေပးႏုိင္မွာပါ။ သာမန္လူတုိ့ရဲ့ဘ၀မွာလည္း ေရွးခရီးအတြက္ ဆက္လက္တုိးတက္ခုိင္ျမဲေနဖုိ့ဟာ ယုံၾကည္မႈကုိသာ အေျခခံအုစ္ျမစ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ႏုိင္မွာပါ။ ဒီေတာ့ ေရွ့ခရီးရဲ့ ေပ်ာ္ရႊင္သာယာမႈဟာ လက္ရွိ အခ်ိန္မွာ ယုံၾကည္မႈေတြ တစ္ဦးကိုတစ္ဦး ဘယ္ေလာက္ တည္ေဆာက္ခဲ့ျပီးျပီ တည္ေဆာက္ေနဆဲ ျဖစ္တယ္ဆုိတဲ့ အေပၚမွာ မူတည္ေနမလား ဆုိတာပါ။
စာဂဆုိတဲ့ စြန့္ၾကဲမႈအပုိင္းကုိေတာ့ ရုပ္ပုိင္းဆုိင္ရာ စြန့္ၾကဲမႈ ႏႈတ္ပိုင္းဆုိင္ရာ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ စြန့္ၾကဲမႈရယ္လုိ့ ယူဆႏုိင္ပါတယ္။ ရုပ္ပုိင္းဆုိင္ရာ ေပးကမ္းျခင္းဆုိတာကေတာ့ ရွင္းလင္းျပီးျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ အစားအေသာက္၊ အ၀တ္အစား၊ ေနရာထုိင္ခင္း စသျဖင့္ပါ။ ေပးကမ္းျခင္းအတြက္ ခံယူထုိက္သူမ်ားကေတာ့ ေအာက္ထစ္ဆုံး တိရိစၦာန္မွစ၍ မိဘမ်ားဆရာသမားမ်ားတုိင္ေအာင္ပါ။ အထက္ထက္ျဖစ္တဲ့ ျမင့္ျမတ္တဲ့ပုဂၢိဳလ္ေတြကုိ ေပးကမ္းလႈဒါန္းဖုိ့ဆုိတာကေတာ့ ေျပာဖြယ္မလုိတဲ့အရာပါ။ အဲသလုိပုဂၢဳိလ္ေတြကုိ ေပးကမ္းၾကရမွာလဲ တူမ်ွေနဖုိ့ လုိတယ္ဆုိတာပါ။ အဲသလိုပါပဲ သူနဲ့ကုိယ္ ႏွစ္ဦးသားမွာလည္း သူ့အေပၚမွာ ကုိယ္က ရက္ေရာဖုိ့လုိသလုိ သူ့ကလည္း ကုိယ့္အေပၚမွာ မတြန့္တုိဖုိ့ လုိအပ္ေနမလားလုိ့ပါ။ ဆုိလုိတာကေတာ့ သူ ေပးကမ္းတာကုိ ကုိယ္က ေၾကနပ္စြာ လက္ခံႏုိင္စြမ္းရွိဖုိ့ လုိအပ္သလုိ ကုိယ္ေပးကမ္းတာကုိလည္း သူက ေၾကနပ္စြာ လက္ခံတတ္ဖုိ့ လုိအပ္မွာပါ။ တစ္နည္းအားျဖင့္ေတာ့ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ ေၾကနပ္စြာ လက္ခံထားျခင္းပါ။
ႏႈတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ စြန့္ၾကဲမႈ မွ်ေ၀ေပးကမ္းမႈဆုိတာကေတာ့ အက်ဳိးစီးပြါးလုိလားတဲ့ စကားေတြေျပာဆုိေပးဖုိ့ပါ။ ဒါဟာ အျခားပုဂၢဳိလ္မ်ားကုိ ေပးကမ္းတဲ့အေပၚမွာသာ တူမွ်ေစတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ျမတ္ဗုဒၶက လင္မယား နွစ္ဦးကုိ ဒီစကားကုိ အခုလုိ ထည့္သြင္းမိန့္ၾကားထားပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ “ အခ်င္းခ်င္း ခ်စ္ဖြယ္ေသာ စကားကုိ ေျပာဆုိၾကကုန္လ်က္” ဆိုတဲ့စကားပါ။ ဒီစကားဟာ အခ်င္းခ်င္း အက်ဳိးစီးပြါးလုိလားတဲ့စကားေတြကုိ မွ်ေ၀ေပးကမ္းခုိင္းျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ အခ်င္းခ်င္း ခ်စ္ဖြယ္ဆုိတဲ့စကားဟာ ဘယ္ေလာက္က်ယ္ျပန့္သလဲ ဆုိတာကေတာ့ ဖြင့္ဆုိဖုိ့ နားလည္ဖုိ့ ခက္ခဲေနေသးတဲ့အရာပါ။
စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ မွ်ေ၀ေပးကမ္းမႈဆုိတာကေတာ့ စိတ္ထဲမွာ အက်ဳိးစီးပြါးနဲ့စပ္ဆက္တာေတြကုိ နစ္ျမဳပ္ထားျခင္းပါ။ တနည္းအားျဖင့္ေတာ့ ဣႆာ မစၦရိယစိတ္ထားေတြ နည္းပါးေစတာပါ။ ရုပ္ပုိင္းဆုိင္ရာ ႏႈတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ ေပးကမ္းမႈမွာ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာေပးကမ္းမႈက အဓိကက်ပါတယ္။ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာမပါတဲ့ ေပးကမ္းမႈဟာ အတုအေယာင္မွ်သာ ျဖစ္မွာပါ။ ဒါဟာ အျခားသူတစ္ပါးေတြအေပၚမွာ တူမွ်ေစတာ မဟုတ္ဘဲ သူႏွင့္ကုိယ္ အခ်င္းခ်င္းမွာလဲ ကုိယ့္စိတ္ကုိ သူ့အတြက္ေပးကမ္းထားဖုိ့ လုိအပ္သလုိ့ သူ့စိတ္ကလည္း ကိုယ့္အတြက္ ျဖစ္ေနဖုိ့ လုိမွာပါ။ တစ္နည္းအားျဖင့္ေတာ့ သူ့စိတ္အလုိက် ကုိယ္က ေနထုိင္ျပဳမူေဆာင္ရြက္ေပးသလုိ ကိုယ့္စိတ္ အလုိက် သူကလည္း ေျပာဆုိဆက္ဆံေနထုိင္ေပးဖုိ့ လိုအပ္ေနမလားဆုိတာပါ။ ဒါကုိပဲ သူ့စိတ္ ကုိယ့္စိတ္ တူမွ်ေနတယ္လုိ့ ေျပာဆုိျခင္းပါ။ ဒီေနရာမွာ ေဂါသိဂၤအင္ၾကင္းေတာမွာ သီတင္းသုံးေနထုိင္ၾကတဲ့ အႏုရုဒၶါေထရ္၊ နႏၵိယေထရ္၊ ကိမိလေထရ္တုိ့ ျမတ္ဗုဒၶကုိ ေလွ်ာက္ၾကားတဲ့ အခ်င္းခ်င္းေနထုိင္မႈပုံစံေလးေတြကလည္း စိတ္၀င္စားစရာပါ။ အဲဒါကေတာ့ “ကုိယ့္စိတ္အလုိအတုိင္း မေနဘဲ အျခားသူရဲ့စိတ္အလုိအတုိင္း ေနၾကပါတယ္”-ဆုိတဲ့ စကားေလးေတြပါ။
ကုိယ္က်င့္တရားနဲ့ ပညာဆုိတာကေတာ့ ခဲယဥ္းစြာ ျဖည့္ဆည္းရမယ့္အပုိင္းပါ။ ဒီသီလနဲ့ ပညာမွာလဲ သီလဆုိတဲ့ ကုိယ္က်င့္တရားက ပုိလုိ့ အေရးပါသလား ဒါမွမဟုတ္ ပညာက ပုိလုိ့ အေရးပါသလား ဆုိတာကေတာ့ ေျဖရွင္းဖုိ့ခက္ျပန္တယ္။ ဒီသီလနဲ့ပညာဟာ ျမတ္ဗုဒၶသာသနာရဲ့ အႏွစ္ခ်ဳပ္ဆုိလဲ မမွားပါဘူး။ လက္တစ္ဖက္ျဖစ္ လက္တစ္ဖက္ကုိ ေဆးေၾကားရာသကဲ့သုိ့ ေျခတစ္ဖက္ျဖင့္ေျခတစ္ဖက္ကုိ ေဆးေၾကားရာသကဲ့သို့ သီလျဖင့္ ပညာကုိ ေဆးေၾကာရာ၏။ ပညာျဖင့္သီလကုိ ေဆးေၾကားရာ၏-လုိ့ ဆုိထားပါတယ္။
သီလဆုိတာကေတာ့ ကုိယ္က်င့္တရားပုိင္းဆုိင္ရာ သူ့စည္း ကိုယ့္စည္းကုိ ေစာင့္ထိန္းျခင္းပါ။ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ နကုလမာတာနဲ့ နကုလပိတာတုိ့ ေလွ်ာက္ၾကားတဲ့ “စိတ္မွ်ျဖင့္လည္း လြန္၍ က်င့္သည္ကုိ မသိစဖူးပါ။ ကုိယ္ျဖင့္မူကား အဘယ္မွာ ဆုိဖြယ္ရာ ရွိပါအံ့နည္း” စကားေလးေတြကပဲ ကုိယ္က်င့္သိကၡာ ေစာင့္ထိန္းမႈ အပုိင္းကုိ ေျပာေနပါတယ္။ ဒါက အခ်င္းခ်င္းႏွစ္ဦးသား ကုိယ့္က်င့္သိကၡာကုိ ဘယ္လုိ တန္ဖုိးထား က်င့္သုံးၾကတယ္ ဆုိတာပါ။ အျခားသီလမ်ားျဖစ္တဲ့ ငါးပါးသီလ စသျဖင့္ လုံျခဳံစြာ ထိန္းသိမ္းဖုိ့ဟာလည္း အတူတကြ ညီမွ်ေနဖုိ့ လုိအပ္ပါတယ္။ ကုိယ္က်င့္သိကၡာပုိင္းဆုိင္ရာက က်င့္သုံးဖုိ့ ခက္ခဲသလုိ ခက္ခဲစြာ က်င့္သုံးထားရတဲ့ ကုိယ္က်င့္သိကၡာရဲ့ တန္ဖုိးကိုလည္း ျမတ္ဗုဒၶက လင္မယားႏွစ္ဦးကုိ ဒီလုိ မိန့္ထားျပန္တယ္။ အဲဒါကေတာ့ “တူမွ်ေသာ သီလရွိကုန္ေသာ လင္မယားႏွစ္ဦးလုံးတုိ့အား အက်ဳိးစီးပြါးတုိ့သည္ မ်ားျပားကုန္၏။ ခ်မ္းသာစြာ ေနရျခင္းသည္လည္း ျဖစ္၏။ ရန္သူတုိ့ ႏွလုံးမသာဖြယ္ ျဖစ္ကုန္၏။ တူမွ်ေသာ သီလရွိကုန္ေသာ လင္မယား ႏွစ္ဦးလုံးတုိ့သည္ ဤလူ့ဘ၀၌ တရားကုိ က်င့္ၾကကုန္၍ နတ္ျပည္ေလာက၌ အလုံးစုံေသာ ကာမဂုဏ္ အာရုံတုိ့ကုိ လုိတုိင္းရကုန္လ်က္ ႏွစ္ႏွစ္သက္သက္ ေမြ့ေလ်ာ္ၾကရကုန္သတည္း” ဆုိတာပါ။
ပညာအရာမွာ တူမ်ွေနဖုိ့ ဆိုတာကေတာ့ ဘာသာေရးဆုိင္ရာ အသိပညာဆုိပါကလည္း အေၾကာင္းအက်ဳိး အေကာင္းအဆုိးကုိ သိျမင္ျခင္း၊ ကုသုိလ္ အကုသုိလ္တုိ့ကုိ ခြဲျခားႏုိင္ျခင္း၊ ရုပ္နာမ္သဘာ၀ကုိ နားလည္ျခင္း စသျဖင့္ ျမင့္ျမတ္တဲ့အရာေတြအထိ ပါ၀င္ေနပါတယ္။ သူနဲ့ကုိယ္ ႏွစ္ဦးသားမွာလဲ တစ္ဦးက ပညာျမင့္မားေနျပီး တစ္ဦးက ပညာနိမ့္က်ေနယင္ တူမွ်ေနဖုိ့ လြယ္ မလြယ္ဆုိတာက စိတ္၀င္စားစရာအခ်က္ပါ။ ေလာကီပညာကုိ ရည္ရြယ္တယ္ဆုိပါက အတန္းတူ ဘြဲ့တူေနတာထက္ အသိပညာ အတတ္ပညာမ်ား ညီမ်ွေအာင္ လုပ္ယူျခင္းကုိ ဆုိလုိဟန္တူသလားဆုိတာပါ။ ဒါေပမယ့္ ဒီေနရာမွာ နားလည္ေပးႏုိင္ျခင္း၊ ခြင့္လႊတ္ႏုိင္ျခင္း၊ ျဖည့္ဆည္းေပးႏုိင္ျခင္း စသျဖင့္ ပညာနဲ့ယွဥ္တြဲေနတဲ့အရာေတြက အမ်ားသားပါ။
တကယ္ေတာ့ အခ်က္ေလးခ်က္လုံးဟာ တစ္ခုနဲ့တစ္ခု အေထာက္အကူျပဳေနပါတယ္။ ယုံၾကည္မႈရွိတဲ့အတြက္ က်န္တဲ့ စြန့္ၾကဲမႈကုိ ျပဳလုပ္ဖုိ့ ၀န္ေလးမွာ မဟုတ္သလုိ ကုိယ္က်င့္သိကၡာေတြကုိ ျဖည့္ဆည္းဖုိ့နဲ့ ပညာေတြကုိ တုိးပြါးေအာင္လုပ္ဖုိ့လဲ အဆင္သင့္ျဖစ္ေနမွာပါ။ အဲသလုိပါပဲ ရုပ္ပုိင္းဆုိင္ရာ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာေတြ မွ်ေ၀ထားတဲ့အတြက္ က်န္တဲ့ ယုံၾကည္မႈကလည္ တန္ျပန္သက္ေရာက္လာမွာပါ။ ကုိယ့္က်င့္သိကၡာနဲ့ ပညာကုိလည္း ျဖည့္ဆည္းဖုိ့ အေထာက္အကူ ျပဳေနမွာပါ။ ကုိယ္က်င့္တရားပုိင္းဆုိင္ရာ ေစာင့္ထိန္းထားတဲ့အတြက္ ယုံၾကည္မႈေတြ တုိးပြါးလာမွာ ျဖစ္ျပီး စြန့္ၾကဲမႈေတြ ျပဳလုပ္ဖုိ့အတြက္ တြန့္တုိေနမွာ မဟုတ္ပါ။ ပညာဆုိတာကေတာ့ ကုိယ့္က်င့္ တရားနဲ့အတူ နီးကပ္စြာရွိေနတဲ့အရာပါ။ ပညာျပည့္စုံသူမ်ားမွာေတာ့ သဒၶါ၊ သီလ၊ စာဂ သုံးခု စလုံးဟာ အလုိလုိ လြယ္ကူသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီအခ်က္ေလးခုဟာ လင္မယားႏွစ္ဦးကုိ ရည္ရြယ္လုိ့ ေဟာထားေပမယ့္ ဟုိဘက္ ဘ၀မွာပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒီဘက္ ဘ၀မွာပဲျဖစ္ျဖစ္ ညီအကုိေမာင္ႏွမအခ်င္းခ်င္းျဖစ္ေစ၊ သားအမိအခ်င္းခ်င္းျဖစ္ေစ၊ သားအဖအခ်င္းခ်ုင္း ျဖစ္ေစ၊ ေဆြးမ်ဳိးအခ်င္းခ်င္းျဖစ္ေစ စသျဖင့္ အတူတကြ ဘ၀တစ္ခုမွာ လက္တြဲေနခ်င္ၾကတယ္ဆုိယင္ ဒီအခ်က္ ေလးခ်က္ဟာ မျဖစ္မေန ျဖည့္ဆည္းရမယ့္ အခ်က္ေတြဆုိယင္လဲ မွားႏုိင္ဖြယ္ မရွိပါ။ တူမွ်ေနပါဟု ဆုိျခင္းသည္ပင္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ကုိ ခ်ဳိ့တဲ့ျခင္း မရွိပါေစနဲ့လုိ့ ဆုိလုိက္ျခင္းျဖစ္တဲ့အတြက္ သူ့ရဲ့ဆန့္က်င္ဘက္အားျဖင့္ မတူမွ်ဘဲ ခ်ဳိ့တဲ့ခဲ့ယင္ ဆုိတာပါ။
ဒီေနရာမွာ ပါရမီျဖည့္ဖက္ဆုိတဲ့စကားနဲ့ အတူတူေနခ်င္တာနဲ့ တူသလား ထူးသလားဆုိတာကေတာ့ စိတ္၀င္စားစရာေကာင္းတဲ့အခ်က္ပါ။ “ ပရမာနံ အယံ ပါရမီ - ပါရမီထုိက္ေသာ အလုပ္မ်ားသည္ ျမင့္ျမတ္သူတုိ့ အတြက္သာ ျဖစ္၏”-ဆုိတဲ့စကားအရ ပါရမီဆုိတာက ျမင့္ျမတ္တဲ့အလုပ္ပါ။ ဒီေတာ့ ျမင့္ျမတ္တဲ့အရာေတြကုိ ျပဳလုပ္ရာမွာ ပူးေပါင္းပါ၀င္လာသူမ်ားကုိ ပါရမီျဖည့္ဖက္မ်ားအျဖစ္ သတ္မွတ္ႏုိင္ပါတယ္။ ဇာတ္ေတာ္မ်ားမွာ ျပန္လည္လုိ့ ၾကည့္မယ္ဆုိယင္ေတာ့ ပါရမီျဖည့္ဖက္ဆုိတဲ့အပုိင္းက ရွင္းလင္းပါလိမ့္မယ္။ ရယူပုိင္ဆုိင္ဖုိ့ထက္ သူ့မွာ ေပးဆပ္ရတာ အနစ္နာခံရတာက ပုိမ်ားမယ္ ထင္ပါတယ္။ ျမတ္ဗုဒၶလက္ထပ္ ဘုရားရွင္၏တပည့္သာ၀က ျဖစ္တဲ့ အဂၢသာ၀က၊ မဟာသာ၀က၊ ေထရာ ေထရီ စသျဖင့္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ဘ၀တစ္ခုမွာ ျမတ္ဗုဒၶအေလာင္းေတာ္ႏွင့္ ဆုံဖူးခဲ့ၾကသူမ်ားသာ ျဖစ္ပါတယ္။
အခ်ဳိ့ဘ၀ေတြမွာ လင္မယား၊ အခ်ုဳိ့ဘ၀ေတြမွာ သားအမိသာအဖ၊ အခ်ဳိ့ဘ၀ေတြမွာ ညီအကုိေမာင္ႏွမ၊ အခ်ဳိ့ ဘ၀ေတြမွာ ဆရာတပည့္ စသျဖင့္ ဆုံဆည္းခဲ့ဖူးျပီးသူမ်ားျဖစ္ပါတယ္။ သူတုိ့ဟာ ဘုရားအေလာင္းေတာ္အား ဘုရားျဖစ္လာဖုိ့အတြက္ တစ္နည္းနည္းနဲ့ အေထာက္အကူျပဳခဲ့သူမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကုိပဲ ပါရမီျဖည့္ဖက္မ်ား ဆုိယင္လည္း မမွားပါဘူး။ အဲဒီပါရမီျဖည့္ခဲ့သူမ်ားကပဲ ဗုဒၶဘုရားရွင္လက္ထပ္မွာ တစ္ခုေသာေနရာဌာနမွာ လာျပီး စုစည္းၾကတာပါ။ သုေမဓာရွင္ရေသ့ကို ယေသာ္ဓရာအေလာင္း သုမိတၱာက ပါရမီျဖည့္ဆည္းခဲ့တယ္ ဆုိတာ အမွတ္ရေနမယ္ဆုိယင္ ပါရမီသေဘာကုိ နားလည္လာမွာပါ။ အခ်ဳိ့အပုိင္းေတြမွာေတာ့ အခ်င္းခ်င္း အတူတူေနခြင့္ရျခင္းျဖင့္ ပါရမီမ်ားကို အတူတကြ ျဖည့္ဆည္းခြင့္ရသည့္အတြက္ ပါရမီျဖည့္ဖက္လုိ့ ဆုိႏုိင္သလုိ အခ်ဳိ့အပုိင္းမွာေတာ့ ပါရမီျဖည့္ဖက္ဟူသည္ပင္ အသြင္သ႑န္တစ္မ်ဳိးမ်ဳိးနဲ့ တစ္ဦးကုိတစ္ဦး စပ္ဆက္ေနၾကသူမ်ား တစ္နည္းအားျဖင့္ေတာ့ သူ့အက်ဳိးစီးပြါးကုိ ပူးေပါင္းပါ၀င္ရြက္ေဆာင္သူမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီေတာ့ အတိတ္ဘ၀က ျဖည့္ဆည္းခဲ့တဲ့ အေၾကာင္းေတြ၊ ပစၥဳပၸန္မွာ အက်ဳိးတူေဆာင္ရြက္ဖူးတာေတြေၾကာင့္ ဘ၀တစ္ခုမွာ အတူတကြ ဆုံဆည္းခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ဆုံဆည္းမႈအပုိင္းဆုိတာကေတာ့ အတူတကြ အျမဲတမ္းလက္ပြန္းတတီး ေနၾကျခင္းကုိ ဆုိလိုသလား ဒါမွမဟုတ္ အျမဲတမ္းလက္ပြန္းတတီး မေနၾကေပမယ့္ သူ့အက်ဳိးစီးပြါး ကုိယ့္အက်ဳိးစီးပြါးကုိ လုပ္ကုိင္ေဆာင္ရြက္ေပးေနျခင္းကုိပဲ ဆုံဆည္းမႈလုိ့ ဆုိလုိသလား အဲဒါမွ မဟုတ္ယင္ အျမဲတမ္းအတူတကြ ေနထုိင္တာကုိေရာ အက်ဳိးစီးပြါးကုိေဆာင္ရြက္တာကိုေရာ ႏွစ္မ်ဳိးလုံးကုိမွ ဆုံးဆည္မႈလုိ့ ဆုိလုိသလား ဆုိတာကေတာ့ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာဖုိ့ ခက္ပါတယ္။
အဲဒီကမွ ေနာက္ထပ္ခြဲျခမ္းၾကည့္ယင္ေတာ့ မ်က္ေမွာက္ကမၻာၾကီးျဖစ္စဥ္ေတြက လူအခ်င္းခ်င္းကုိ ခြဲခြါထားတာလား၊ ဒါမွမဟုတ္ ႏုိင္ငံေရးပဋိပကၡေတြက လူအခ်င္းခ်င္းကုိ ခြဲခြါထားသလား၊ ဒီလုိမွမဟုတ္ စီးပြါးေရးအဆင္ မေျပမႈေတြက လူအခ်င္းခ်င္းကုိ ခြဲခြါထားသလား၊ အဲသလုိမွမဟုတ္ လူမ်ဳိးေရးမျငိမ္သက္မႈေတြက လူအခ်င္းခ်င္းကုိ ခြဲခြါထားသလား၊ ဒါမွမဟုတ္ယင္ ဘာသာေရးအစြန္းေရာက္မႈေတြက လူအခ်င္းခ်င္းကုိ ခြဲခြါထားသလား၊ ဒီလုိမွမဟုတ္ယင္ အိမ္ေထာင္စုတစ္စုမွာရွိတဲ့ အိမ္တြင္းေရးျပႆနာေတြက မိသားစု အခ်င္းခ်င္းကုိ ခြဲခြါထားသလား၊ အဲသလုိမဟုတ္ယင္ လူအသီးသီးမွာရွိတဲ့ စိတ္ေတြကပဲ အခ်င္းခ်င္းကုိ ခြဲခြါထားတာလား၊ တစ္နည္းအားျဖင့္ေတာ့ အလုိဆႏၵေတြကပဲ လူအခ်င္းခ်င္းကုိ ခြဲခြါထားသလား စသျဖင့္ ေနာက္ထပ္ဆင့္ပြါး ေမးခြန္းေတြ မ်ားစြာ ရွိဦးမွာပါ။
ျမတ္ဗုဒၶရဲ့အျမင္ကေတာ့ သူသူကုိယ္ကုိယ္ လက္၀ယ္ရရွိလာတဲ့ ဒီဆုံဆည္းမႈကုိ ပစၥဳပၸန္မွာေရာ တမလြန္ဘ၀မွာ ေနာက္ထပ္ ဆက္လက္ေရရွည္တည္တံ့ဖုိ့အတြက္ ယုံၾကည္မႈ၊ ေပးကမ္းမႈ၊ ကုိယ္က်င့္သိကၡာ၊ ပညာေတြနဲ့ ေထာက္ပံ့ေပးရပါမယ္လုိ့ ဆုိပါတယ္။ ဒါကုိပဲ နကုလမာတာနဲ့နကုလပိတာတုိ့ကုိ ျမတ္ဗုဒၶမိန့္တဲ့အတုိင္း ေျပာရမယ္ဆုိယင္ေတာ့ “ဒါယကာတုိ့! လင္မယားႏွစ္ဦးလုံးတုိ့သည္ ယခုဘ၀၌လည္း အခ်င္းခ်င္း ရႈျမင္ၾကရန္၊ တမလြန္ဘ၀၌လည္း အခ်င္းခ်င္းရႈ့ျမင္ၾကရန္ အကယ္၍ အလုိရွိကုန္အံ့။ ႏွစ္ဦးလုံးတုိ့သည္ တူမွ်ေသာ သဒၶါတရား ရွိကုန္ရာ၏၊ တူမွွ်ေသာ သီလရွိကုန္ရာ၏၊ တူမွ်ေသာ စြန့္ၾကဲမႈ စာဂ ရွိကုန္ုရာ၏၊ တူမွ်ေသာ ပညာရွိကုန္ရာ၏။ ယင္းသုိ့ ျဖစ္လတ္ေသာ္ ထုိလင္မယားႏွစ္ဦးတုိ့သည္ ယခုဘ၀၌လည္း အခ်င္းခ်င္း ရႈ့ျမင္ၾက ရကုန္၏၊ ေနာင္တမလြန္ဘ၀၌လည္း အခ်င္းခ်င္း ရႈ့ျမင္ၾကရကုန္လတံ့” ဆုိတာပါ။